هەرکومەلگەهەکێ ئولەکێ هەی وئول ژی برێکا زمان وئابوور و شەر و پەروەدێ خوویا جێگرکری وپاراستنا لسەر کلتورێ خوو کری ئوڵ تێتە هژماڕتن ژسەرخانەیێن کومەلگەهێ و هوکارەکێ کاریگەڕ لسەر دارێژتنا عەقلێ تاکی ۆ نیگارا کەسایەتیا وی لەورا ژبوو نیاسینا دەروونێ تاکان دڤێت ئولێ تاکێ ڤەخوینی وشیتەلبکەی د لاهووتا ئیسلامێ دا پێنج قووتابخانێت هزری هەنە
اهل الراي ـ خۆدانت عەقلی بوون ئەڤانا دگووت قوورئان مەخلوقە ودین ژی تێکستەکێ دیروکیە شروڤا وان بوو دینی لژێر چارچوڤێ کومەلایەتی بوو وەکو موعتەزلا وشیعا گەر حوکمێ دەست برینێ وەلبگرین ئەڤە دبێژن کو وی زمانی ئەگەرێت خووهەبوون ونوکەژی ئەو ئەگەرە نەماینە ۲
اهل الحکمة ـ فەیلەسوفێن ئاینی ئیسلامێنە یێن کو لوجیک بتایبەتی لوجیکی ئەرستووتالیسی وەکو رێبەر ژبوو تێگەهشتنا دینی بکارئینای وەکو ابن رشد وابن سینای گەر نموونەکێ فقهێ ئیسلامێ بینین دەست برین دیتنا فەلاسفا قەدارێ برینا دەستی لگورەی قەدارێ مەزناتیا دزیێ یە
اهل الفقه ـ لاهووت ناسێن ئاینی بوون دشێن دەربرینەکا دیتربێژین فەیلەسوف ونویخازێت هزرا ئیسلامی ڤانا تێکست دگەل عەقلی دگونجاندن برێکا تەکینێکت زمازنزانیێ هەر ژ ئەشعەریا تادگەهیتە ئەرکون و جمال بنای حامل ئەبو زەیدی حوکمێ دەست برینێ دیتنا ڤان نەکو دەست برین لەشیە بەلکو برینا رێکا دزیێ یە ژتبلێ تا دکەهیە ملی
اهل العرفان ـ رامانا تێکست دینی لنک ڤان دکەفتە لبن باندورا وجدانێ ئانکۆ بتنێ وەلین خۆدێ زانستێ خودێ دزانن ئەقووتابخانە ژهەرسێن دیتر جێتربوو چونکە ئاشتی پتر لێ دیاربوو ئەڤە سوفیگەرێت ئوومەتێ بوون تەنانەت عەشقا خودای ژنک وان دسەر عەشقا پەیامبەرێ خودای دابوو ئەڤە نەڤێن سرووشتی بوون مینا ابن عربی وگەیلانی و حەلاجی هەر بوو حوکمێ دەست برینێ دەستێ وی دێ هێتە برین یێ ژبەرحەزا خوو وەکری نەژبەر برسێ
اهل الحدیث ـ ژناڤێ دیارە بەحسا پێلت توندەرەوە ئەوێن تێکستی بشێوەکێ حەرفی پەخشان دخین بێ رامانێت ئەدەبی ژێ ببەن مەنهەجێ وان شروڤەکرنا تێکستی بتێکستێن دیترە وەکو شروڤەکرنا قورئانێ بحەدیسێ هزرا ڤان تیکست سەر عەقلیە وتێکست بووهەمی دەم ورەۆشا دگونجیت بێ کوبیتە گۆهۆرین ئارمانجا ڤان داگرکرنا دنیایێ لژێر حکومەکێ سیوکراسی نموونە
مە لڤێرە هەمی گروپێت اسلاماسیاسینە و اسلاما جهادینە وەکۆ داعش وتەلەبان و اخوانا لنک ڤان دەست برین وەک برینا گووشتی ژلەشی دێ هەرئێتە ئەنجامدان وناهێتە گۆهورین بگۆهرینا زەمانی هەژێ گووتنێ یە کۆ هەرئێک ژڤان قووتابخانا جورەخاندنەکا تایبەت بوو قوورئانێ هەیە ۆ خۆدان ژێدەرێت جیاوازن و هەڕوەسا هەرئێکێ پێشەوایێن وێ تایبەتن
خووهەنە هەروەکو خوێندەڤان دبینت دێ تێبینیا هندێ کەت کو ئەڤە رێزبەندیەکا هەی وئەوژی ژبوو هندێ هاتیە دانان ئاستێ نێزیکی ودوویربوونا وان ژ تێکستی بوو نموونە ژمارە ئێک کلتۆرێ دینی رەتدکەت بهەمی فتۆا وفقه و تەفسیرت وێڤە یێن ژماڕە پێنج ژی دینی دەڕزیکێ تا کراسی بیکی وەلدگرن
ئارام بەروشکی
