دوهى من باسێ ئه‌و ده‌رمانێن تره‌مپى باسكرین كر و كانێ چاوا شۆل دكه‌ن. ب كورتى دێ دوباره‌كه‌م دا بێمه پشكا دووه‌م؛ chloroquine و hydroxychloroquine ناهێلن ڤایرۆس هنده‌ك جهێن كه‌ڤلۆژانكێ خانه‌یێن له‌شى ترش بكه‌ت و تێڕا بچته ژۆر و خوه‌زێده‌بكه‌ت. هه‌لبه‌ت هندى ڤیرۆس نه‌چته ناڤ خانه‌یێ نه‌شیت خوه زێده بكه‌ت و وه‌كو هه‌رتشته‌كێ بیانى، له‌ش دێ خوه ژێ خلاس كه‌ت
ئه‌ڤ ده‌رمانه رێ ل ڤیرۆسان دگرن بچنه ناڤ خانه‌یان. براده‌ران باسێ پێكڤه‌دانێ دگه‌ل azithromycin كرن. هه‌لبه‌ت ئه‌نجام باشترن چونكى ئه‌ڤه ناهێلت میكرۆب ژى ببنه سه‌ربارێ ڤیرۆسێ. بۆ ئه‌وێن نه‌زانن، ئازیترۆماسین، ئه‌ڤه هه‌ر برایێ ئه‌ریترۆمایسینى یه كو ل هه‌مى دنیایێ بۆ میكرۆب-كوشتنێ بكار دهێت. ئانكو، ئه‌زیترۆمایسین هیچ هه‌ڤبه‌ندى ب ڤیرۆسێیڤه نینه، ئه‌و ناهێلت میكرۆبێن دى ده‌لیڤه‌یا نه‌ساخىیا مرۆڤى بۆ هێژ نه‌ساخكرنێ بكار بینن. دبێژن ئه‌نجامێن پێكڤه بكارئینانێ هیڤیبه‌خشن. چاره‌سه‌رىیێن دروست و زانستى ئه‌ڤه نینن، ئه‌ڤه بۆ نه‌ساخان و بۆ ده‌مه‌كێ كورت باشن.. چاره‌سه‌رىیا دروست ئه‌وه؛
یان ڤیرۆس ب ده‌رمانه‌كى بهێته كوشتن (ده‌رمانه‌كێ ڤیرۆسكوژ) یان به‌رگرىیا له‌شى بهێته زێده‌كرن (ڤاكسین). هه‌ڤالێ من ڤه‌دانى رێزبه‌رندیه‌كا باشا ده‌رمان و رێكێن ڤیرۆسكوشتنێ رێزكرینه، هه‌ژى زانینه بۆ یێ بڤێت. لێ پرسیار دێ مینت؛ ئه‌رێ ئه‌و ده‌رمانه كاریگه‌ر و كارا و چه‌له‌نگن ل ڤیرۆسكوشتنێ یان نه؟ پاشى، وه‌كو ڤیرۆسكوژ، ڤیرۆسا كۆڤید-19ێ په‌یدا دكه‌ت، دێ پێ هێته كوشتن؟ نه‌خاسمه وه‌كو ئه‌م دزانین، ب ده‌هان ده‌رمانێن ڤیرۆسكوژ هه‌نه، لێ مه‌رج نینه ئه‌ڤێ ڤیرۆسێ بكوژن. ئێك ژ ڤیرۆسكوژێن هیڤى لسه‌ر هاتینه ئاڤاكرن، ده‌رمانه‌كه ب ناڤێ favipiravir، چاپانیان ژ 2014ێ وه‌ره بۆ ئنفلووه‌نزایێ بكارئینایه
هنده‌ك ژێده‌ر ب هیڤى باسێ ئه‌ڤى ده‌رمانى دكه‌ن كو دێ كۆرۆناڤیرۆسكوژ بت.. لێ وه‌خت دڤێت دا ئه‌نجامێن ئه‌ڤى و یێن دى دیار ببت. چاره‌سه‌رىیا ژ هه‌میان گرنگتره و هه‌ر دێ چێ بت، ڤاكسینه. ڤاكسین، به‌رى ڤیرۆس ئێریشێ بكه‌ته له‌شێ مرۆڤى، له‌شێ مرۆڤى به‌رهه‌ڤ دكه‌ت. ئانكو به‌رى ڤیرۆس بهێته مرۆڤى له‌ش دژمنى دناست و هه‌روه‌ختێ هات، ئێكسه‌ر دكوژت. ئه‌ڤه ل قۆناغا چێكرنێیه و دێ چاره‌سه‌رى بت، لێ وه‌خت دڤێت
ڤاڤارتن یان جوداكرن- جه‌ڕباندن- مفا و زیانان هه‌لسه‌نگاندن- چێكر‌ن- به‌لاڤه‌كه‌ن. ل دوماهىیێ من دڤێت ببێژم چاره‌سه‌رىیێن تایبه‌ت دێ هه‌ر هه‌بن، ئه‌م باسێ چاره‌سه‌رىیێن گشتى دكه‌ین، چاره‌سه‌رىیێن ئه‌م هه‌مى مفاى ژێ
ببینین.. ئه‌و ژى ب دو رێكانه؛ ڤه‌دیتنا ده‌رمانه‌كێ ڤیرۆسكوژ، یان چێكرنا ڤاكسینه‌كێ بێزیان و كارا
د.فازل عمر
