بمن په‌یڤا مروڤ نابیت گشتگیربیت، دڤێت مه هنده‌ك پیڤه‌ر هه‌بن ژ بو پێناسا مروڤ كیه، له‌وما من بخوه دابه‌شكرینه لسه‌ر دو جوینا یه‌ك ژوان مروڤ كو هه‌لگرێ په‌یامه‌ك مروڤاتیه، كو بباوه‌ریا من پێكهاتیه ژ ڤیانا هه‌می سروشتی و سه‌رپشكا وی سروشتی مروڤه
ئه‌ڤ ڤیانه پێك تێ ژ ئالیه‌كیڤه بخوه‌شكرنا ژیانا خوه لێ نه لسه‌ر بنگه‌هێ تێكدانا ژیانا مروڤه‌ك دن، هه‌ڤخه‌میا گشتی، مه‌به‌ست ئه‌وه مروڤ راسته به‌ری هه‌می كه‌سه‌كی هزرێ لخوه دكه و كه‌سێن نێزیكێن خوه، لێ مل بملێ ڤێ دڤێت هزرا خوه د مروڤاتیێ دا بگشتی بكه‌ت. ئه‌ڤ هزركرنه به‌ری هه‌می تشته‌كی سه‌ره‌ده‌ریه‌ك ته‌ندوروسته لگه‌ل هه‌می تشته‌كێ بكاره ببه زیانبه‌خش لسه‌ر سروشتی بهه‌می پێكهاتێن وی.
كه‌سێن بكارئینانا هه‌ر ئامیره‌ك یان تشته‌ك زیانبه‌خش سنورداردكه‌ت، هزر دچێكرنا ئامیره‌تێن كێمتر زیانبه‌خش دا دكه. سه‌ره‌ده‌ریا دوروست لگه‌ل ژینگه‌هێ، وه‌ك نمونه‌ك بچویك بزانه گلێشێ مالا خوه دانه جهێن بو هاتین ده‌ستنیشانكرن. ئه‌ڤه و گه‌له‌ك كارێن دن كو بلندیا ره‌وشتا مروڤی نیشان دده ،
كه‌سێن بێ كه‌رب و كین، كه‌سێن ڤیانا مروڤاتیێ بو وان پێشیا هه‌می تشته‌كی یه، كه‌سێن دویر ژ جه‌مبازی و دره‌وا ئه‌ز ته‌نها ڤان بمروڤ دوزانم. به‌شێ دن ئه‌ز ب وه‌ك مروڤ بناڤدبه‌م، ئه‌وژی من ئه‌و كه‌سێن لئاستێن جودایێن جڤاكێ هه‌می بێ ره‌و‌شتیه‌ك لده‌ف وان هه‌یه. گومان نینه مروڤاتی بدرێژیا هه‌بونا خوه دهه‌ولدانێ دایه ژبو سروشتی بپێكهاتێن ویڤه بخه دخزمه‌تا خوه‌دا، لێ گرنگه هه‌رده‌م هزر لسه‌ر وێ چه‌ندێ بێته كرن ئه‌رێ هه‌می سه‌رئه‌نجامێ كاره‌كێ ئه‌ڤرو دخزمه‌تا مه‌دابیت چه‌ند دكاره سوبه گه‌ف بیت لسه‌ر هه‌بونا نفشێن پشتی مه تێن. وه‌ك مروڤ هیچ هزرا خوه دكه‌سێن دن دا ناكه‌ت، ئاماده‌یه هه‌می ژیانا خوه بدره‌و و ته‌شقه‌لا بژیت، هیچ هه‌ڤخه‌می و به‌رپرسیاره‌تی لده‌ف نینه. وه‌ك مروڤ ده‌ما تێر دخون هاردبن، ده‌ما برسی دبن بێ كه‌رامه‌تن، ده‌ما ده‌ستهه‌لاتێ وه‌ردگرن دبنه هوڤ، ده‌ما بێ ده‌ستهه‌لاتن كویله‌نه.
نمونه‌ك هه‌ری بچوك كو ئه‌ڤه ده‌مه‌كه بویه مه‌ترسی لسه‌ر ژیانا مه، سه‌ره‌ده‌ریا هنده‌ك دوكتورایه لگه‌ل بكارئینانا ئه‌نتی بیوتیكا بره‌نگه‌ك به‌رفره و بێ به‌رپرسیارانه تایبه‌تی ل هه‌رێما ئه‌م دبێژین جیهانا سێیه‌مین، بویه ئه‌گه‌را په‌یدابونا ره‌نگه‌ك ژ به‌كتێریا كو ژێرا دبێژن مولتی رێسیستێنس به‌كتێری كو ئێدی ئه‌نتی بیوتیك كار تێناكه‌ت و ئه‌ڤ چه‌نده بویه سه‌ده‌ما مرنا بملیونا كه‌سا سه‌رتا سه‌ری جیهانێ سالانه.
كه‌سێن خوه‌دان فابریكه دڤێت سه‌ره‌ده‌ریه‌ك ته‌ندوروست بكه‌ن لگه‌ل ڤه‌رێژا به‌رهه‌مێ وان كو مه‌ترسیێ لسه‌ر ژینگه‌هێ دكه و پاشان دبیته مه‌ترسی لسه‌ر ژیانا مروڤی. وه‌ك زانایه بو پرانیا مه كو بێ وه‌فادارترین گیانه‌وه‌ر لسه‌ر رویێ زه‌مینی مروڤه و ده‌هه‌مان ده‌مدا هوڤترین گیانه‌وه‌ره. هه‌ركه‌س ژمه سه‌ربوره‌ك كه‌ساتی و تاراده‌ك مه‌زن ئاگاداریه‌ك مێژویێ باش هه‌یه لسه‌ر ڤێ چه‌ندێ.
ئه‌ڤ خسله‌تا مروڤایه بویه ئه‌گه‌را به‌رده‌وام بونا ژیانه‌كا نه ئارام بو پرانیا گیانه‌وه‌را و ژوانا مروڤ. گومان نینه كو ته‌نگاڤیێن گشتی و گه‌فێن سه‌رتاسه‌ری مروڤ و وه‌ك مروڤ ژ یه‌ك نێزیك كرینه، لێ دهه‌مان ده‌مدا ئه‌م هه‌می دوزانین كو پشتی ئه‌ڤ ته‌نگاڤیه ده‌رباس دبن،
جاره‌ك دن مروڤ و وه‌ك مروڤ ژهه‌ڤ دور دكه‌ڤن له‌وما گه‌لو بجیهانگیریێ را ( گلۆبالیزمێ ) را ئه‌ڤ ئافاتا كورونا وێ بكاره به‌شه‌ك ئه‌گه‌ر نه‌هه‌می ژڤان وه‌ك مروڤا بكه‌ت مروڤ، یانژی وه‌ك بكوردی و بكورتی دبێژن
هه‌ر كه‌س وێ ڤه‌گه‌ر سه‌ر ئێك و دویا خوه.
د. شه‌عبان مزوری
