د. شه‌عبان مزوری، سوید
به‌ریا چه‌ند رۆژان من لفه‌یسبوكێ پوسته ئیناخوارێ لژێر ( مه‌ر كوردا به‌ریا ٥٠٠٠ سالا سابین یا دوروست كری، لێ به‌ریا ١٤٠٠ سالا مه گوهارت بزركا عه‌ره‌با ). هه‌لبه‌ت به‌ری هه‌می كه‌سی ده‌ست خوه‌شیێ لوان كه‌سا دكه‌م یێن كو پوستێ من ره‌خنه‌كری و به‌شه‌كی بدره‌و ده‌رخستی تا دگه‌هیت كه‌سانێن ده‌ست خوه‌شی لمن كرین. لڤێره من دڤێت بێژم ئه‌ڤ نڤیسینه بهیچ شێوه‌كی كارڤه‌دانه‌ك نینه لسه‌ر وان رێزدارێن ئه‌ز ره‌خنه كریم، به‌لكی بوچونه‌كه لسه‌ر چه‌وانیا خواندنا مه بو مێژویێ. ژ لایه‌ك دنڤه بهیچ ره‌نگه‌كی مه‌به‌ستا من نه ئێشاندنا هیچ باوه‌رمه‌نده‌كێ موسلمانه، لێ ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك بو خوه بڤی ره‌نگی ببینیت ئه‌و كێشا ویه، چونكه من باوه‌ریا موكم هه‌یه كو تێگه‌هشتن و داخباربونا مه مروڤا بهه‌ر فێنومێنه‌كی، كاره‌كی، ره‌فتاره‌كی یانژی گوتنه‌كێ وه‌ك هه‌ڤنینه و نابیت وه‌كهه‌ڤبیت.
بو من جهێ داخێ یه كو لسه‌دا بیست و یه‌كێ، لسه‌رده‌ما گلۆبالیزمێ ئه‌م كورد به‌رده‌وام خوه بچاڤێ خه‌لكێ دن بینین. هه‌لبه‌ت پرانیا ژێده‌را دبێژن سابین بو یه‌كیم جار ٣٠٠٠ سال به‌ری دایكبونا عیسا لمێزوپوتامیا هاتیه دوروستكرن. لڤێره كورد هه‌نه دبه‌ژن ماكه‌نگی مێزوپوتامیا كوردستانه؟ ژبو ئه‌م بێژین سابین كوردا دوروستكریه، به‌شه‌ك دن ئاماژه بوان ژێده‌را كریا یێن كو دبێژن بابلیا سابین دوروست كریه، مانێ دلێ مێزوپوتامیا و جوگرافیا بابلیا كوردستانه. ئه‌ڤ كورده بمن بشانازیڤه ده‌هول قوت و زۆرنابێژێن داگیركه‌رێن وه‌لاتێ مه‌نه بدرێژیا مێژویێ. پر ئه‌حمه‌قیه كه‌سانێن خوه‌نده‌ڤان نه‌كارن جودایێ ببینن لناڤبه‌را سنورێن خاكا نه‌ته‌وی و سنورێن ده‌ستهه‌لاداریا نه‌ته‌وی، بمن ده‌ما مروڤ ڤان دو تشتا ژهه‌ڤ جودانه‌كه‌ت وێ ده‌مێ بته‌مامی خوه وندا دكه‌ت، وه‌ك نه‌ته‌وه ئه‌گه‌ر تو سنورێن خاكا خوه نه‌زانی، مێژویا نه‌ته‌وا خوه نه نڤیسی، خوه‌دی لبه‌رهه‌م و ناڤدێرێن نه‌ته‌وا خوه ده‌رنه‌كه‌ڤی، تو خوه گۆربگۆر دكی.
لدویف وان ئه‌نجامێن ئه‌ز بخوه گه‌هشتیمێ و ئه‌ڤه بوچونا منه، مه كوردا هیچ سه‌رده‌مه‌كێ باوه‌رپێكری ده‌ستهه‌لات نه لسه‌ر خاكا خوه و نه‌ژی لسه‌ر خاكه‌ك دن نه‌بویه، به‌ره‌ڤاژی وێ هه‌رده‌م ئه‌م لژێر ده‌ستهه‌لاتداریا نه‌ته‌وێن جودا دا بوینه. لێ راستیه‌كێ ئه‌م ژبیر نه‌كه‌ین كو بدرێژیا مێژویا نه‌ته‌وا كورد پرانیا كوردا لسه‌ر پرانیا خاكا خوه‌یا نه‌ته‌وی ماینه، وه‌ك زانایه بومه كو داگیركه‌رێن جودا لزۆر سه‌‌رده‌ما به‌شه‌ك ژ كوردا ژ وه‌لاتێ نه‌ته‌وی دورخستنه بو نمونه وه‌ك كوردێن خوزستان و ئه‌نادول، كو پشتی ده‌رباسبونا سه‌دان سالا هه‌لگرێن ناسنامه و به‌شه‌ك مه‌زن ژ زمان و چاندا نه‌ته‌وی نه.
نه‌بونا ده‌ستهه‌لاتداریه‌كا سه‌ربخوه‌یا نه‌ته‌وی نایێت وێ رامانێ كو ئه‌ڤ نه‌ته‌وه یا خرشه. كورد ژی وه‌ك هه‌ر خه‌لكه‌ك دن لسه‌ر زه‌مینی هه‌ولدایه بژیت و ژیانا خوه خوه‌شكه‌ت لێ دبه ژ هنده‌ك خه‌لكێ پاشتر به و ژ به‌شه‌ك دن لپێشتر به. مێژو ده‌ستهه‌لاتدار دنڤیسن، له‌وما تشتێ نه دبه‌رژه‌وه‌ندیا وان دابیت بناڤناكه‌ن، گه‌مارترین دزی و تالانی نه‌ته‌وێن ده‌ستهه‌لاتدار دنڤیسینا مێژویێدا كرینه. بلا ئه‌م زۆر پاشڤه نه‌چین هه‌ما ئه‌ڤ مێژویا مه نفشه‌كی لعیراقێ دخواند و هه‌یا رۆژا ئه‌ڤروژی به‌رده‌وامی پێدایه بزێده‌كرنا هنده‌ك دره‌وێن دن ژ بو ده‌ستهه‌لاتدارێن تازه. مه دخوان كو سه‌لاحه‌ددین قه‌هره‌مانه‌ك عه‌ره‌به، ئبن سینا زانایه‌ك عه‌ره‌به. ئه‌ردوگانێ بێ ره‌وشت دبێژیت نیڤا ئاسیا و ئه‌فریقا یا ئوسمانیا یه، فارس دبێژن ژ هندستانێ هه‌یا سنورێ یونان خاكا وایه. ئه‌ز ژی پرسێ ژڤان جوره كوردا دكه‌م، پا جهێ مه لكیرێ یه؟ بو ئه‌و كه‌سێن ل ئه‌وروپا دژین یانژی سه‌ره‌دانا ئه‌وروپا كربیت باش دوزانن كو ئه‌وروپی ژ قه‌هوا جزوارا دبێژن قه‌هوا توركی، هه‌رچه‌نده دیسان ئه‌م دوزانین كو دره‌وه، ئه‌ڤ جورێ قه‌هوێ عه‌ره‌بیه لێ چونكی لسه‌رده‌ما ده‌ستهه‌لاتداریا ئوسمانیا قه‌هوه گه‌هشت ئه‌وروپا و به‌ربه‌لاڤ بو وه‌ك قه‌هوا توركی. لڤێره ئه‌م دبینین چه‌وانیا تاپوكرنا مالێ خه‌لكێ داگیركری لسه‌ر ناڤێ داگیركه‌را.
هه‌رچه‌نده ئه‌ز بخوه هه‌رتشته‌كی بگومان دخوینم، داخواز ژ هه‌ر كورده‌كی دكه‌م هه‌ر نڤیسینه‌كا مێژویی ده‌یان جارا ل بێژینك و موخلكا بكه‌ت، بمێژیێ خوه‌یێ گومانی شروڤه‌كه‌ت و بلوژیك هزر بكه‌ت به‌لكی بشێین به‌شه‌ك ژ ره‌نجا نه‌ته‌وا خوه ژ تالانیێ ڤه‌گه‌رینین. ئه‌م كورد دڤێت خوه بچاڤێن خوه ببینین، كرێتی و جوانیا خوه ئه‌م بكین تابلو، ره‌وشا خوه‌یا جڤاكی ئه‌م بكین رومان و تیئاترو، ئاوازا ئه‌م بو هه‌ستێن خوه بئافرینین.
بكورتی و بكوردی
ئه‌و كوردێ خوه بچاڤێ خه‌لكه‌كێ دن ببینه باشتره چاڤێن خوه بپه‌قینه.
