بەرسڤەك بو پسمامێ من پیر هەڤال باعدری
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پیرێن ئێزدیا وەکی تەخەکا ئولبەندی بالادەست یێن هەی . ل ناڤەراستا چیایێن زاگوروس ب درێژایا دو هزار سالا تەخەکا بالادەست یا روحانی دەست رویشتی ب ناڤێ پیرێن موگان یا ژیای. هەر دینەک ل فولاتێ ئیران و زاگوروس چێببیت و سەرهەلدا بیت یا ل ڤێتەخا پیران سەرهەلدای.٭ هەر دەسهەلاتەك ژی ل دەڤەرا ناڤبری هاتبیتە سەر کار نەکاریە بێی رازیکرنا پیرێن موغان دەسهەلاتداریێ بکەن. پیر ئەو تەخا رەسەنە یا خودان دەسهەلاتا ئولی ل ناڤ ئێزدیان دا. پێش هاتنا عەلامە شێخ هادی د ناڤ جڤاکا ئێزیدخانێ دا پیر خودی بریار بون. پێش دەست تێوەردانێ ژ ئالێ شێخ عدی کورێ موسافر کو ب شێخ هادی د ناڤا ئێزدیان دا دهتە ناڤبرن تەخەکا بالا تر ژ پیری تونەبو. شێخ عودی (شێخ هاد) ل جهێ پێغەمبەر یان ل ئاستێ مورشد پەیامبەر دهێتە ل قەلەمدان، تەخێن دن وەکی میر و شێخ پشتی زهورا شیخ هادی یێن پەیدا بوی.. چمکی سروشتێ ئولێن زاگوروسی ل سەر تەخەبەندی پیر واتە رێبەر زانا پێشەوا یا هاتیە ئاڤا کرن. ئەزدایەتیا پێش ئێزدایەتیا پێش شێخ هادی ئولەکێ خوزا یێ مسیوپوتامی زاگوروسی کەڤنار بو. د بن کارتێکرنا پیرێن موغان یێ هاتیە برێڤە برن. لەورا پیر د هشێ دیروکا مسیولوجی و دیروک نڤیسێن ئاری رەگەز دا هەردەم جهێ تێرامان و جهێ رێزێ بونە.
پیر هەڤال ژی ب تەخەبەندیا پیراتیێ ل سەر تەخا پیر و موگ حسێبە، لەورا ئەو ژی هەردەم ب کەس و کارێن خو یێن پیر ڤە جهێ رێزێنە. من ئەڤ نڤیسینە ل سەر بابەتەکێ پسمامێ خو پیر هەڤالی یێ نڤیسی وەکی رونکرنەک ل سەر چەند راستیێت کو بەلو ڤاژی ژلایێ هندەك ئێزدیان ڤە دهێتە خواندن.ئەز ب هشەکێ پیرانە ئاشقێ ئەزدایەتیێ ڤێ رونکرنێ ل سەر ئاستێ وژدانی بێ کەرب و دور ژ هەژمونا ئولی دنڤیسم.
رێزدا ئەز داخوازێ ل جەنابێ تە دکەم کو ل پەی گوتو نەکەڤە ،تو کەسەکێ نڤیسکار و روشنبیری پێتڤییە بەری هەر تشتەکێ تو ل سەر پرێنسیپێن دکومێنتاتسیونی واتە بەلگەیی بچی. من گوت من شڤان پەروەر نەڤێت تشتێن کەسی یێن گوتی و دگەل من کری. لێ شڤانپەروەر د ستارانا خو دا د لایفێ خودا تنێ ب زمانەکێ تولیرانس و دور ژ تەمیز و دەمارگیر یا ئولی یێ ئاخفتی. شڤانپەروەر مروڤەکێ عەلمانی ـ سکولاری دورە قیەمێن ئیسلامی یە. ل سەر ئەساسێ دروستکرنا نەتسیون و راکرنا بەربەستێن چێبونا نەتەوەی یێ ئاخفتی. گوداریا گوتوی نەکەن.، ل پەی ئاخفتنێن جادێ نەکەڤن دەستێ خو داننە سەر وژدانا خو پاشی ئارێشەکێ بو خو دگەل یێ دی بخولقینن. ئێزدی هێڤینێ نەتەوەیی بونا کوردایە. حەتا رەوشەنبیرێ کورد تولیرانسیا دینی نەکەتە سەحنا تێگەهێ گشتی یێ خەلکی و ب جدی دژایەتیا ئیسلاما سێای نەکەت. کورد نابێتە نەتەوە. (بو زانین هیچ بونەک بو ئیسلاما نە سیاسی نینە) واتە د دیدا شڤانپەروەر و گشت رەوشەنبیرێ قەومی یێن کورد دا بو دروستبونا نەتەوە ئێزدایەتی نە بەربەست و ئارێشەیە، لێ ئیسلامە ئەو رێگر د رێیا نەتەوەیی بونا مەدا.
قەدەرا ئێزدیا قەدەرا گەلێ کوردە ما کا گەلێ کوردێ ب زور موسلمانکری یێ پێکگرتیە ؟ تا گەلێ کوردێ ئێزدی یێ یێکگرتی بیت. ئەز حەزدکەم تو زیەتر ئئێزدیایەتیا شێخ هادی بخوینی و بناسی ئەز حەزدکەم تو ل گور پیڤەرێن عاتفی نەگەری و بریارێ نەدەی. ئەو ئەزدایەتیا خالس و مەخلوس یا دور ژ هەژمون و کارتێکرنا ئولێن بیابانی پشتی هاتنا شێخ هادی (شیخ عدی بن المسافر) نەمایە. یا بویە مەزهەبەکێ لاچەپێ تەسەوفا توندرەا ئیسلامی. جارێ وەرن دا ل ئەسلێ مەبەستێ بگەرین جارێ وەرن رەوشەنبیر و دیروک ناسێن ئێزدی ئەزدایەتیێ ڤەگەرینن بو ئەسلێ وێ یێ راستەقینە . دور ژ ئومەویەت یەزیدیەتێ. وەرن ئەڤ گەلێ کورد ب جارەکێ بهدین واتە دینێ پاک واتە دەسنایی واتە ئەزدایی بون دبن کارتێکرنا ئولێن میترایی و مەردوکی و زەروانی و زەردەشتی بون یێ دور ژ هەژمونا عەقلێ ئوڵێن سمیتیزمێ . دینەکێ خودان خوسوسیەت و خەسلەتا خو یا نەرما زاگوروسێ پیرێن موغان بو . وەرن عەقلێ خو شول پێ بکەن. ئەزدایەتیێ ل شیخ هادی دەستپێ نەکریە. رێسا و یاسایێن ئولی ئەو نەبونە یێن شێخ هادی دەستنیشان کری . بو زانینا جەنابێ تە شێخ هادی عودی کورێ موساف عارفەک، سوفیەک شێخەك خودان تەریقەتا قادری مەزهەب شافعی سونی توند رەو بو. هات تقوساتێت ئەزدایان دەسنایان بهدینان عەقلیەتەکا دوژمنکارانە تەڤی تقوساتێت ئیسلامێ کرن. هندەک رەمز و رموزان نەشیا و قودرەت نەکر بگوریت مان و نەهاتنە گورین ئەوژی نابیتە بیست ل سەدێ ل تقوساتێت ئەزدایان. جیاوازی د ناڤبەرا ئێزدی و ئەزدایا شێخ هادی ب خویە. تنێ مانا ئێزدیا و زامنێ مانا ئێزدیا کو تەعریب و ئاسامیلە نەبون کورد بون و زمانێ وان یێ کوردی بو. نوکەژی هەما ل ڤان دو فاکتەرا دورکەتن تشتەک نامینیت ب ناڤێ ئێزدایەتی.
ئەز گەلەک حەزدکەم نۆکە هێزەکا ناڤنەتەوەیی بێت ئێزدیا و شەبەکا و مەسیحیا و کاکەیی و یارسانیا د وێ زنجیرا سنوری هەر ل عەفرین حەتا دگەهێتە ئیلام ب پارێزیت. بکەتە کیانەکێ سەربە خو ژی ، ئەو دێ بێتە باشترین دیوار د ناڤبەرا کوردا و عەرەبا دا . وێ دەمێ هەر کوردەکێ دژایەتیا ڤێ پاراستنێ کر ژ گەلێ کورد یێ رویرەش و شەرمزارە. لێ ئەڤە خەیال پەلاڤە. نەبویە نابیت لەورا کوردبون کوردکرنا ڤان ئەتنیکان زامنێ مانا وەیە.
پیر خدر هاریکی
