ل هەر وەڵاتەکێ دیموکراتی ل جیهانێ ئوپوزوسیون رولەکێ مەزن و گڕنگ دگێریت ل ژیاناسیاسیا وی وەڵاتیدا ، یاراست هەر پارتەکا ئوپوزوسیون خەونا چونە سەر دەسەڵاتێ هەیە ، و دهەر هەلبژاردنەکێ دا دگەل پارتا دەستڵاتدار دکەڤیتە رکابەریەکا سەخت ژ پێخەمەت راکێشانا پتریا دەنگێ خەلکی ، بوڤێ مەبەستێ د دەما بانگەشەیا هەلبژاردنان دا هەولددەت بەرنامەو سیاسەت و هەلویست و پروژێن خو نیشانی خەلکی بدەت ، و چەندین سوزا ددەت ب ئارمانجا دەستڤەئینانا پشتگریا خەلکی .
ل هەرێما کوردستانێ وەک هەر وەلاتەکێ دیێ جیهانا سێیێ ،کو هێشتا دتاقیکرنەکا سەخت دانە دئەزمونا دیموکراتیێ دا ، دشێن بێژین چەمکێ ئوپوزوسیونێ نەگەلەک پێشکەفتیە و ب دروستی شورنەبویە دناڤ تەڤایا خەلکی دا و کارو ئەرکێ وێ هێشت ب دروستاهی جهێ خونەگرتیە ، پتریا حزبان چ پارتێن دەسەلاتێ یان ئوپوزوسیونێ باکگراوەندەکێ ئایدولوژی جا چ یا نەتەوەی یان ئایینی هەیە ، کو بێگومان رەنگڤەدانا کومەڵگەها کوردی یە کودهێتە نیاسین ب کومەلگەهەکا پارێزگار کوهەستێ هوزگەریێ هێشتا زۆر یێ زالە ، د ئێکەم ئەزمونا دیموکاتی ل کوردستانێ کو ل هەلبژاردنێن ۱۹ گولانا ۱۹۹۲ هاتیە گورێ کو بێگومان پێنگاڤەکا گرنگ و مەزن بوو دوەختێ خودا ، ب دەسکەفتەکێ دیروکی دهێتە هەژمارتن ، لێ کوردان ئەڤ پروسە ب باشی رێڤەنەبر چونکە دەسەلات و ئوپوزوسیونەکا کارا دروست نەبوون بەلکو سیستەمەکێ خڕاپ چێبوو ئەوژی سیستەمێ ٥۰ ٪ پارڤەکرنا دەسەڵاتێ بوو دناڤبەرا هەردوو پارتێن سەرەکی ( pdk – ynk ) کو دهێتە نیاسین ب سیستەمێ پشک پشکانێیا (فێفتی فێفتی ) دڤێ قوناغێ دا چ تشتەکێ وەسا بناڤێ ئوپوزوسیونێ دروست نەبوو چونکە پارتێن سەرەکی د دەسەلاتێدابوون و یێن دی پێکهاتبوون ژ چەند پارتەکێن بچوک کو چ سەنگەکا وەسا ل سەر جەماوەری نەبوو ، دیسان هند نەکێشا پروسا دیموکراتیێ تارادەکێ زور سست و خاڤ بوو ، پشتی بەرپابوونا شەرێ نافخویی ل سالا ۱۹۹٤ و دروستبونا هەردوو ئیدارێن هەڤلێرو سلێمانیێ کو ئەڤ رەوشە تا پروسا ئازادیا عیراقێ ۲۰۰۳ یا بەردەوام بوو .
پشتی ژناڤچونا رژێما بەعس و ئازادبونا عیراقێ و پشکداریا بەرفرەها کوردان د ئاڤەدانکرنا د پروسا سیاسیا عیراقا نوی دا و ، دەرچونا دەستورێ عیراقێ کوتێدا ب فەرمی هەرێما کوردستانێ وەک قەوارەکێ سیاسی خودان حکومەت و پەرلەمان جهێ خو تێداگرت ، ل ڤێرێ هەم ل کوردستانێ و هەم ل عیراقێ هێدی هێدی هێزێن ئوپوزوسیونێ سەرهلدان و بەرەڤ پێشڤەچونێ ڤەچوو ، ئەگەر بهێنە هەرێما کوردستانێ کەش و هەوایەکێ پترێ دیموکراسیانە هاتە گورێ کو بوئەگەرێ هندێ هێزێن ئوپوزوسیون پتر رولێ خو ببینن و بشێن ب ئازادانە رەخنێ ل دەسەلاتێ بگرن و بیروباوەرێن خو دناڤ خەلکی دا بەلاڤکەن ، نەخاسمە پشتی پارتێن دەسەلات ( پارتی و ئێکەتی ) رێککەفتنەکا گشتگیرو مەزن ئیمزاکری بناڤێ رێککەفتناما ستراتیجی بو پارڤەکرنا دەسەلاتێ دناڤبەراخو ، بوئەگەر دەنگێ نەرازی و ئوپوزوسیونێ تایبەت دناڤ رێزێن ئێکەتیێ پتر بلندبیت ،هەرئەڤەژی بو ئەگەرێ دروست بوونا بزاڤا گوران وەک هێزەکا ئوپوزوسیون و پشکداریا وێ ل هەلبژاردێن پەرلەمانێ کوردستانێ و دەستڤەئینانا ۲٥ کورسیێن پەرلەمانێ ، کو ئەڤە هەمی بو ئەگەر جەماوەرێ کوردستانێ پتر ئاشنابیت ل سەر رول و کارو ئەرکێ ئوپوزوسیونێ ، ئێدی هێزێن ئپوزوسیون ب ئاشکرانەو ب داخویانی و مانگرتن و خوپیشاندان رەخنە ل دەسەلاتێ گرت ، لێ هەرچەوابیت ئەزمونا ئوپوزوسیونێ ل هەرێما کوردستانێ وەک پێتڤی یاسەرکەفتی نەبوویە ژبەر ڤان ئەگەرێن ل خوارێ :
۱- ئوپوزوسیون هێزو کاریگەریا وێ باراپتر ل دەڤەرەکێ قەتیس بوویە ئەوژی پارێزگەها سلێمانیێیه ، نەشیایە سەنگاخو ل هەمی دەڤەران هەبیتن .
۲- هێزو لایەنێن ئوپوزوسیونێ ژبەر جوداهیا بیروراو ئایدولوژی و بەرژەوەندیان نەشیاینە بەرەیەکێ ئێکگرتی دروستبکەن ، بونمونە ل هەلبژاردنێن سەروکاتیا هەرێمێ ، ئوپوزوسیون دناڤبەراخو رێککنەکەفت ل سەر هەلبژاردنا کاندیدەکێ هەڤپشک .
۳- دەمێ ئوپوزوسیونێ بەشداری د کابینا حکومەتێ دا کری ، ل ئاست هیڤی و داخازیێن خەلکی نەبوون ، وەهەتا هندەک ژ وەزیرو بەرپرسێن وان ب پرسێن گەندەلیێ تێک ئالابوون .
٤- هندەک لایەنێن ئوپوزوسیونێ بگیانێ ناوچەگەریێ سیاسەت دکر ، وە داخازی و بەرژەوەندی و بیروباوەرێن دەڤەرەکێ ل کارو پروژێن وان دەنگڤەددا .
٥- ئوپوزوسیون ل شینا هندێ کو بەرنامەکێ ل سەرخو و دومدرێژ هەبیتن ، لەز دهندەک د هندەک پروژێن خوداکر و ئەڤەژی بو ئەگەرێ بەرئێککەفتنەکا توند دگەل دەسەلاتێ ، تایبەت خونیشاندانێن ۱۷ شیاتا ۲۰۱۱ و هەروەسا پرسا یاسا سەروکاتیا هەرێمێ و هەلبژاردن و دەسەلاتێن سەروکێ هەرێمێ .
٦- توندرەوی و سەرکێشیا پشکەکا لایەنێن ئوپوزوسیونێ و هەولویستێن وانێن توند بونە ئەگەرێ دورکەفتنا خەلکی ژوان .
۷- یاراست دەسەلاتێژی کاریگەری ل سەر لاوازکرنا ئوپوزوسیونێ هەبوویە ، ژبلی رێگری کرن ل کارێ وان ، شیایە ئوپوزوسیونێ پەرت و بەلاڤە بکەت ، دیسان دهندەک کاودانادا دەسەلاتێ هێز بکارئینایە بو شکست پێئینانا کارو پروژێن ئوپوزوسیونێ
بێوار زێوه‌ى
