پارا (٥)
گەلەک کەس د وێ باوەرێ دانە نە هەر تەنێ قورئان پەیڤێن خودێنە ، بەلکی قورئان خوودێ خودێیە.(خوود واتە زات) ئەزەلیەت و ئەبەدیەتا قورئانێ یا بویە باوەری و ئیمان ل دەڤ پرانیا رێچکێن ئولێن ئیسلامێ. رێچك واتە (مەزهەب) رێچکێن توند و میانرەو و تولیرانس ل مێژویا ئیسلامێ دا د ناڤا جیهانا ئیسلامی دا سەر هەلدانە. جڤاکا جیهانا ئیسلامی ل سەر نەخشەو بریارا حاکمیەتا دەڤەران یێن ل سەر وان رێچکان هاتیە پارڤەکرن. لڤێرە و رێچکێن تێگەهێن سیاسی و هزری تێرا جڤاکێ نەکرنە، ناچار بونە پەنا بو بەر سەرهەلدانا رێبازێن سوفیگەری یێن دەرڤەی تێگەهێ مەزهەبێن ئیسلامێ بری. ل داویا ململانێ د گەل مەزهەبێن ئولی ئەورێچکێن سوفیگەری نەچار بونە هەر یەکە و خو دایە پال مەزهەبەکێ. پشتی هەڤرکیەکا دژوار و کوشتارەکا خوێناوی ئەڤ رێبازێن سوفیگەری د جهێ خودا بونە ریئالیتە و نەچار بون ئیسلام ب پەژرینیت. هەلبەت پشتی رێتنا رویبارێن خوینێ و دلرەقیەکا بێ وێنە ژ لایێ دەسهەلات دارێن ئێسلامێ ڤە بو رێگری کرنێ ل رێبازێن هزری یێن دور ژ مەنتالیتێتا عەقلێ ستاندارێ ئیسلامێ ، لێ نەکارین رویبارێ هشمەندیا جڤاکێ هشک بکەن. ژ بڵی مەزهەبێن سەرەکی یێ شیعی و سونی کو دو مەزهەبێن گەلەک د تێگەهێن دینی دا ل هەڤ دورن، هەر ئێک ژ ڤان هەردو مەزهەبێن سەرەکی ب سەر دەهان مەزاهبێت دی د هندرویێ خو دا پارڤە بون. جوداهیێن گەلەکێن مەزن و جەوهەری د ناڤبەرا واندا هاتنە ئورتێ. حەتا ل سەر دەقێ قورئانی د کوك و هاوبیر نینە. ئەو مەزاهەبێن د هندرویێ مەزهەبێن سەرەکیدا بەردەوام ب درندانە یێن بەربویە گیانێ هەڤدو ب درێژایا دیروکەکا چەند سەد سالی قرکا هەڤدو بەرنەدایە. هەر مەرهەب و قەلەم ڕەوێ خو بون سمبولێن بەلاڤ کرنا کەڕبێ و قرکرنا مروفایەتیێ. هەر رێچکە و رێبازەک بو سەکویەکێ خو حەق زانینێ. کەتنە دارشتنا ئایات و حەدیسان ب ناڤێ خودێ و پێغەمبەران بو رەوایی دانا خو. سەپاندنا دەسهەلاتا خو یا خوێن رژانە دا ل سەر جڤاکان ب سەپینن. هەر هەمی ئەڤ ب کار برنا دین وەکە ئالاڤ بو قەلەمرەویا حوکومرانیا دەستەیێن دەسهەلاتدار بونە. هەر چەندە قورئان داویا ئافراندنا خودێ یا ئینایە زمان. کو پشتی ڤێ قورئانا ل بەردەست ناتەبایا مەزهەبی ل سەر ئێدی خودێ د بازنا هزرێ دا یێ هاتیە دەرئێخستن. هەر ئەفراندنەکا دەرڤەی حوکم و عەقلێ قورئانی نە د سنورێ بریارا خودێ دانە. واتە دێ ڤەگەریت بو دەرگەهێ (بدعە) هەمی بدعە ی یێن تاریستانێ دا واتە دەرڤەی سنورێ قەلەمرەویا خودێ. واتە دێ ناراستەوخو بیتە کارێن شەیتانی، دێ چیتە د جێهانا بریارا شەیتانی دا.ئەڤە ژی وێ راستیێ دەتە دەست کو خودێ د پشتی شاندنا قورئانێ دا یێ بویە هیزەکا پاسیڤ بەستەلەک کری. ئێدی جیهان و عەقل یان یێ رادەستی هێزا شەیتانی کری ، یان راستەوخو یا رادەستی هێزا زاتێ مروڤی کری. مروڤی کرنا تێگەهێ خودێ و دەقێ قورئانێ ئەرکەکێ مروڤییە. زاتێ ئیلاهی یێ خو ل هەڤپاریا بریارێدا دەرئێخستی. ئەڤەژی ڤەتگەریت بو وێ گومانێ ئایا راستە خودێ قورئان فرێکریە؟ ئایا راستە خودێ خو ل مەرکەزێ ئیبداعێ ڤەکێشایە؟ ئایا راستە خودێ هەڤپار و چاڤدێرێ هەمی هەلسوکەفتا مروڤی و بونەوەریە؟ ئەڤ پرسیارە و هزاران پرسیارێن دی بێی حەزا هوشمەندی خو د هاڤێژنە مەیدانێ. ل ڤێرە دینێ خودێ دبیتە پرسیار ئایا خودێ بەس دینەک هەیە ؟ یان هەر مولکێ ملەتەکێیە؟ واتە دێ ڤەگەرینەڤ تێگەهێ ئێخسیرکرنا خودێ د سنورێ تێگەهێ سنورداریا هشێ گومەکا دەستنیشانکری یا مروڤان. ئەڤەژی دێ دەستنیشانکرنا دەمی بو خودێ کەت. ئەگەر خودێ کەتە د سنورێ دەمی دا واتە دڤێت خودێ چ راستەوخو یان ناراستەو خو دێ کەڤیتە سنورێ جهی دا . دێ خودێ بیتە خوودی دەم و جهـ (زەمان و مەکان) دەما خودێ کەتە د بەیاڤێ دەم و جهـ دا دێ پرسا دەستپێک و داوی ژ بو خودێ هێتە ئورتێ. ئەگەر خودێ لاموتەناهیە واتە قورعان مەخلوقە . مەخلوقە چ گرێدان د گەل لاموتەناهی نینە. نە بریارا خودێیە ب داوی ئینانا ئافراندنێ. واتە مەخلوقێ دەستێ مەخلوقی و ئافراندنا خودێیە د چوارچێوێ هشێ مەخلوقی را. ڤەگەریان بو دەقێت قورئنی و راستیا دەقێ قورئانی ڤەگەریانە بو مەزناتیا خودێ شەرعیەتا ئیبداعا پێغەمبەری. واتە دروستکرنا گەلەک تێکست و دەقێن قورئانی ب ناڤێ پێغەمبەری کە بریارێن خودێنە دێ کەڤنە دبن کەفێن گومانێ دا. داکو خو ل گەفا ل ناڤچونا خودێ رزگار بکەین پێویستە ئەم خو ل زەمان و مەکانێ خودێ رزگار بکەین. پێویستە ئەم ڤەگەرینە سەر دەقێ قورئانێ کا ئەو چ ئایاتن خودێ ب مولک ل قەلەم دای ، ئەم وێ راستیێ بزانین کو ئەو دەستکارینە د دەقی دا. داکو دەق ببیتە دەقەکێ عەقلانی پێتڤیە پێداچونەکا مەیدانی د دیروکا نڤیسینا قورئانێ دا بکەین. چاڤەکێ رەخنەگرانە یێ ب گومان د کومکرنا قورئانێ دا بخشینین. بو مە دێ دەرکەڤیت کا چاوا مروڤە سەنتەرێ بریاردانا نڤیسیت و حوکم پێ کرنا دەقێ قورئانی.
کرمانج هاریکی7/10/2020 Berlin
