د. شه‌بان مزوری
بسه‌ركه‌فتنا جو بایدن د هه‌لبژارتنێن ئه‌مریكا دا به‌ری چه‌ند رۆژان جاره‌ك دی مژارا دابه‌شبونا عیراقێ به‌شه‌ك زۆر ژ نڤێسه‌ر و پولیتیكێن كوردان كریه رۆژه‌ڤ. بنگه‌ها ڤی تشتی ژ دو لایه‌نان تێت. یه‌كه‌مین دیموكراتێن ئه‌مریكا كو بایدن یه‌ك ژوانه بئاشكرایی خوه‌دانێن پارچه كرنا عیراقێ بون پشتی نه‌مانا ده‌ستهه‌لاتداریا رژێما سه‌ددام حوسه‌ین و پارتا به‌عس عه‌ره‌بیا سوسیالیست. دویه‌مین دبێژن لكومبینه‌كێدا لگه‌ل سه‌روكێ به‌رێ یێ هه‌رێمێ و سه‌روكێ نوكه‌یێ په‌ده‌كێ مه‌سعود بارزانی جو بایدن گوتیه ( هێشتا ئه‌ز و تو دژیان دا وێ كوردستانه‌ك سه‌ربخوه دوروست ببه ) هه‌لبه‌ت لڤێره مه‌به‌ست باشورێ كورستانێ یه.
لسه‌ر ڤان هه‌ردو تشتێن مه باسكری لسه‌ری كه‌س ژمه گومان نینه، لێ بمن پر گرنگه ئه‌م وه‌ك هه‌رده‌م خوه زۆر شاد نه‌بینین، چونكه نه سه‌رده‌م ئه‌و سه‌رده‌مه یا به‌ی ١٥ سالان و نه بایده‌ن ئه‌و بایدنه یێ به‌ری ٦ سالان. هه‌رێما رۆژهه‌لاتا ناڤین كێشێن وێ ئالوزتر لێهاتینه ژ سه‌رده‌ما ئوباما، هه‌ر وه‌لاتێ ته‌ماشه بكه‌ی سه‌روبن قه‌یرانن، قه‌یرانێن ئابوری، جڤاكی و پولیتیكی. چونه‌تیا سه‌ره‌ده‌ریا ئه‌مریكا لگه‌ل كێشێن هه‌ین بمن دێ نه وه‌ك سه‌رده‌ما كلینتون و ئوباما بن. رێڤه‌به‌ریا تازه‌یا كوچكا سپی زۆر پرس لپێش خوه هه‌نه لسه‌ر ئاستێ هه‌می جیهانێ كو ترامپ و تیما خوه‌یا كوماری لپشت خوه هێلاینه. پرس دێ ئه‌وبیت چه‌ند كورد وێ خه‌م بن ژبو ئه‌مریكا؟ چه‌ند كورد وێ ببن هاریكار لگه‌ل ئه‌مریكا؟ گه‌لو جاره‌ك دی كورد وێ پشتا خوه بده‌ن ئه‌مریكا و به‌رێ خوه بده‌ن وه‌لاتێن هه‌رێمێ یێن دژی پلانێ ئه‌مریكا كاردكه‌ن؟ بمن ئه‌ڤ پرسه و چه‌ندین پرسێن دی یێن گرنگه هه‌نه دڤێت بریارده‌رێن كورد به‌رسڤ و ئامه‌ده‌یی بو هه‌بن.
كورد پر گرنگه بزانن ئه‌ڤ جهێن كورد ب كوردستانا رزگاركری ناڤدكه‌ن لباشور و رۆژئاڤا نه به‌رهه‌مێ خه‌بات و ژیریا سه‌رانێن كورده ل ڤان هه‌ر دو پارچا به‌لكو به‌رهه‌مێ هاریكاری و پشتگیریا بلوكێ رۆژئاڤایه ب پێشه‌نگیا ئه‌مریكا. راسته ڤان هێزێن كوردی هنده‌ك ره‌نج و ماندیبون دایه لێ دڤێت ئه‌م راستگوبین لگه‌ل خوه، ژسه‌ربورا ڤان ٣ سالێن ده‌رباس بوی ئاشكرا بویه ئه‌گه‌ر ئه‌مریكا و وه‌لاتێن ئوروپا رۆژئاڤا پشت بده‌نه مه وێ ده‌مێ ئه‌م هه‌می ئه‌ڤ تشتێن ژێرا دبێژین به‌رهه‌مێ خوینا شه‌هیدا و لژێر فه‌لسه‌فا فلانی یانژی سیبه‌را یێ دی بچه‌ند رۆژا ئه‌م دێ هه‌میێ ژ ده‌ست ده‌ین.
من بخوه به‌ری چه‌ندین ساله نڤیسیه و گوتیه ل ده‌رفه‌تێن جودا كو عیراق ڤه‌ناگه‌ریت چو سه‌رده‌ما وه‌ك وه‌لاته‌ك یه‌كگرتی و دوارێ پراكتیكێ دا عیراق ته‌نیا وه‌ك ناڤ مایه وه‌لات. ژدویرڤه بو هه‌ركه‌سی ئاشكرایه كو عیراق ئه‌ڤرو سێ پارچه‌یه ( كورد، سوننه و شیعه )، هه‌ر یه‌ك ژڤان پێكهاتا مروڤ دكاره بێژیت خوه برێڤه دبه‌ن لسه‌ر ئاستێ ناڤخوه، راسته كوردا كێمترین جوگرافیا خوه كونترولكریه لێ دیسان یاریكه‌ره‌ك سه‌ره‌كینه د یاریێ دا. بباوه‌ریا من دده‌مه‌كیدا كو بو نمونه كورد دخوازن جودا بن ژ عیراقێ و وه‌لاته‌ك سه‌ربخوه دانن، كورد بخوه ئاسته‌نگن و پارچه‌بونا عیراقێ پاشخستیه و باشترین نمونه رێفراندوما شكه‌ستخواریا ٢٠١٧ كو من ناڤ لێدانا بو رێفراندن. ژبو عیراق بفه‌رمی پارچه ببه دڤێت بدیتنا من ئه‌ڤ پێكهاتێن سه‌ره‌كیێن عیراقێ هه‌ركه‌س لناڤ خوه ته‌با بن. ره‌وشا نێڤنه‌ته‌وی ده‌ست ناده‌ت كورد ببن دو وه‌لات، یه‌ك بو مالا بارزانی یێ دی بو مالا تاله‌بانی، هه‌مان تشت لسه‌ر سوننه و شیعان ژی ده‌رباس دبیت. سوننه بكێماسی ٣ جوینن، شیعه بكێماسی ئه‌وژی سێ جوینن. ئانكو دڤێت عیراق بكێماسی ببیته ٨ وه‌لات و ئه‌گه‌ر ئه‌م شنگال ژی لبه‌ر چاڤ وه‌رگرین دبه كوردژی ببنه سێ پارچا.
لڤێره بمن دڤێت بو پرانیا مه ئاشكرا بیت ژبو پارچه بونا عیراقێ دڤێت ئه‌ڤ پارچه بونا پارچا نه‌مینیت. پرس لڤێره گه‌لو وێ چه‌ند بایدن بو وی گرنگ بیت ئه‌ڤ پارچه بونا پارچا نه‌مینیت؟ پرس دن بایدن چه‌ند بكاره ده‌م و ئێنێرجیا خوه لسه‌ر ڤێ ئالوزیێ دانه؟ دناڤا خوه ئه‌ڤ پێكهاته چه‌ند ئاماده‌نه ژبو كاره‌ك هوسا؟
راسته هه‌می كوردان پێخوه‌شه كێماسی پارچه‌ك ژ كوردستانێ سه‌ربخوه ببه، لێ ئه‌م دبینین ئه‌گه‌ر یه‌ك جار لباشور ئه‌م باسی سه‌رخوه‌بونێ بكه‌ین، بیست جاران ئه‌م لسه‌ر دابه‌شكرنا بفه‌رمیا هه‌ردو زونێن كه‌سك و زه‌ر دكه‌ین. لڤێره پرسه‌ك ژبو هه‌ر كه‌سه‌ك ژمه بمن پێویسته بێته پێش، ئه‌گه‌ر هه‌ركه‌س ژمه لجهێ بایدن با یانژی رێبه‌رێ هه‌ر وه‌لاته‌ك ئوروپی كارتێكه‌ر گه‌لو وێ پشتگیریا كوردا كربا؟ به‌رسڤا من نه‌خێر.
بكورتی و بكوردی تا سنورێن فه‌رمی لناڤبه‌را زۆنا بارزانی و تاله‌بانی مابن هه‌ر گوتنه‌ك لسه‌ر سه‌رخوه‌بونا باشور بمن چڤێلیه.
