ردوان گولی، سوید
نە رویدانەک سەیرە ل باکورێ کوردستانێ لاندکا عەگید ومێرخاس وخوشمێران بیت ،هەر ب دریژیا دیرووکێ سەرکردە وزانا ژێ خلاس نە بووینە ، عبدالله ئوجه‌لان ل 4/4/1948ز ل گوندێ عه‌مارا (ئامارا)ل قه‌زا خه‌لفه‌تی ل ویلایه‌تا ئورفایێ لباکورێ کوردستانێ ژدایکبوویه ژ مالباته‌کا کوردپه‌روه‌ر وخودان هه‌ستێن نه‌ته‌وه‌یی،بابێ وی کەسەکێ بێ دەستهەلات وبەلنگاز بوو،بەلێ دەیکا وی بەروڤاژی خودان دەستهەلات وچاڤنەترس بوو، رامانا ئوجەلان ئانکو تولڤەکەر ،هاتیە گوتن جارەکێ ئوجەلان لگەل کورەکێ گوندی بشەر دچن وسەرێ دشکێنت دەمێ چووی بو مالا دەیکا وی گوتێ تو ناهێ مالا هەتا تو تولا خوە ڤە نەکی ،ئوجەلان سەرێ وی کوری دشکێنت وپاشی دچیت مال ، چونکه خاندنگه ل گوندێ ئامارا نه‌بوو ، ئوجه‌لان روژانه ب نه‌جاری (7)کیلومه‌تران بپیا دچوو گونده‌کێ دی ژبه‌ر خاندنێ ، قاناغا خاندنا سه‌ره‌تاتی ل گونده‌کێ ئه‌رمه‌نیان بناڤێ جبین ته‌مام کر ،برایێ وی موحمه‌د ئوجه‌لان : دبێژیت عبدالله ئوجه‌لان زور حه‌ژ بالندا دکر ودگرتن هه‌تا مه‌زن دبین ئه‌و ئازاد دکرن وزور حه‌ژ ماران نه‌دکر ودکوشتن، لدەستپێکا گەنجاتیا خوە کەسەکێ دیندار ونڤێژکەر بوو وهەتا گەلەک جاران نڤێژ لبەراهیا هەڤالێن خوە کریە مینا ئیمام ، یێ داخبار بوو ب هزرێن شێخ سەعیدێ نورەسی وپەرتووکێن وی،بەلێ ژبەر وان کاودانێت سیاسی ل تورکیا زور یێ داخبار بوو ب کوده‌تایا 27/ئه‌یارا سالا 1960ز ئه‌و ل قوناغا سه‌ره‌تایی بوو ، ئه‌ڤێ چه‌ندێ کارتێکرن لسه‌ر هزرێن وی کر وخه‌ون بسه‌رکێشیا هێزێن ئه‌سمانی دبر ، وه‌سا هزر دکر که له‌شکه‌ر بنیاتێ هێزێ یه ، بابێ ئوجه‌لانی دوو ژن ئیناینه یا ئێکێ به‌س کچه‌ک هه‌بوو ، ژنا دووێ شه‌ش زاروک هه‌بوون حه‌وا وعه‌ینێ وعبدالله وموحه‌مه‌د وفاتیما وعوسمان ، بابێ وی لسالا 1975ز وه‌غه‌رکر وده‌یکا وی لسالا 1993 ز وه‌غه‌رکر ، دهێته زانین دناڤ مالباتا واندا ئافره‌ت ده‌ست هه‌لاتداریێ دکه‌ت به‌روڤاژی مالباتێن دی یێن کورد ، وگوندێ وان ئاغا تێدا نه‌بوون ، هاتیه وه‌رگرتن لزانکویا ئه‌نقه‌ره پشکا خاندنا زانستێن سیاسی به‌لێ بدوماهیک نه ئینا وڤه‌گه‌را باژێرێ ئامه‌دێ پایته‌ختێ باکورێ کوردستانێ . لسالا 1972ز هاته زیندانکرن بو ماوێ 7 هه‌یڤان ژلایێ حکومه‌تا تورکیاڤه ب توهمه‌تا ئه‌نجامدانا کار وبزاڤان بو ملله‌تێ کورد . لسالا 1976 ز ئوجەلانی پەیوەندیێن خوە دگەل چەپێن تورک وگەهشتە بریارەکێ بەرەڤ کوردستانێ بچن ، دئێکەمین کومبون دا لسالا 1976 ز بریاردا هەڤالێن خوە رەوانەی کوردستانێ بکەت وهەر وی دەمی هاتنە ناسکرن بناڤێ ئاپوچی، هەڤال وهەڤ خەباتکارێ وی حەقی قەرار لسالا 1977 ز ل باژێرێ غازی عنتاب هاتە تیرورکرن ژ ئەگەرێ پیلانەکا چەپەل،وەکی رەنگڤەدانەک بو ڤێ پیلانێ ئوجەلان دچیتە ئامەدێ ول گوندێ فیس لگەل (30)کەسان پارتا کارکەرێن کوردستانێ لرێکەفتی 27/11/1978 ز راگەهاند وه‌کی پارته‌کا خودان هه‌لگرا هزرێن کارل مارکس ولینینی ژ بو بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن ملله‌تێ کورد ولسالا 1980ز ئوجه‌لان ژ تورکیا ده‌رکه‌فت ولده‌شتا بیقاع ل وه‌لاتێ لوبنانێ وسوریێ ئاکنجی دبیت ، پشتی وەلاتێ تورکیا بەرەڤ کودەتایێ چووی ل 12 ئیلونا 1980 ز هیچ رێکەک ل هەمبەری وان نە ما ژ بلی دەرکەتن ژ وەلاتی یان بچن چیا ، بتایبەتی پشتی هندەک ژ هەڤالێن وان هاتینە گرتن مینا شاهین دونمز ویلدرم مرکیت ، لرێکەفتی 2/7/1979 ز بریار هاتە دان بەرەڤ روژهەلاتا ناڤین بچن ودەستپێک ژ باژێرێ ئورفایێ بیت جهێ پێغەمبەرێ خودێ بابێ هەمی پێغەمبەران ئیبراهیم سلاڤ لێ بن،ئوجەلان خودان خێزان بوو،ناڤێ وێ فاتیمابوو (کەسیرە ناڤێ پارتیزانی بوو) . لسالا 1984ز پارتا کارکه‌رێن کوردستانێ ب کریارێن له‌شکه‌ری رادبیت دژی حکومه‌تا تورکیا وبنگه‌هێن له‌شکه‌ری بو خوه لروژهه‌لات وباکور وباشورێ کوردستانێ دامه‌زراندن ژ بو دامه‌زراندنا وه‌لاته‌کێ سه‌ربه‌خو (کوردستانا مه‌زن) هه‌ڤال وگریلایێن پارتا کارکه‌رێن کوردستانێ ب ئاپو ناڤێ ئوجه‌لانی دئینن وه‌کی رێزگرتن وهده‌ک دبێژن سه‌روک ئاپو ئانکو مام . لسالا 1998ز په‌یوه‌ندی دناڤبه‌را تورکیا وسوریا تێکجوون ژ به‌ر هه‌بینا ئوجه‌لانی لسه‌ر ئاخا سوریێ وئوجه‌لان هاته ده‌رئێخستن به‌ره‌ڤ روسیا وئیتالیا ویونان دجیت ، ده‌مێ گه‌هشتی وه‌لاتێ ئیتالیا تورکیا داخاز ژێ کر ئوجه‌لانی راده‌ستی وێ بکه‌ت به‌لێ حکومه‌تا ئیتالیا رازی نابیت لسه‌ر ڤێ داخازێ . لرێکه‌فتی 15/2/1999ز ئوجه‌لان هاته گرتن ل وه‌لاتێ کینیا ب کریاره‌کا هه‌ڤپشک دناڤبه‌را هه‌والگێریا ئه‌مریکی وموسادا ئیسرائیلی ومیتا تورکان وهاته ره‌وانه‌کرن بو وه‌لاتێ تورکیا ولگزیرتا ئیمرالی ب شێوه‌کێ تاکه که‌سی هاته زیندانکرن وبریارا سێداره‌دانێ بو ده‌رکه‌ت به‌لێ تورکیا لسالا 2002ز فه‌رمانا سێداره‌دانێ ل تورکیا هه‌لوه‌شاند وه‌کی پێنگاڤه‌ک رێخوشکه‌ر بو جوونا ناڤ ئێکه‌تیا ئوروپا وفه‌رمانا زیندانکرنا هه‌تا هه‌تا بو ئوجه‌لانی ده‌رکه‌ت . لرێکه‌فتی 7/4/1973ز هاته زیندانکرن ژبه‌ر چالاکیێن وی وبو ماوێ 7 هه‌یڤان دمینت دزیندانا ماماک ، ئه‌ڤێ قوناغا گرتیخانێ ئوجه‌لانی شیا تێکه‌لیێ دگه‌ل چه‌پێن تورک بکه‌ت ، به‌لێ هنده‌ک هزرێن دی لده‌ڤ ئوجه‌لانی سه‌رهلدان مینا دامه‌زرانده‌کا چه‌پ بو کوردان ، پشتی هاتیه ئازادکرن ژ گرتیخانێ ، ئێکه‌مین شانا رێکخستنێ یا پارتا کرێکارێن کوردستانێ دامه‌زراند دگه‌ل حه‌قی قه‌رار وکه‌مال پیر ، ئوجه‌لان دبێژیت ئێکه‌مین کومبوون هاتیه ئه‌نجامدان ئه‌ڤه دوریشمێ مه بوو (کوردستان داگیرکریه دڤێت بهێته رزگارکرن) ژیانا هه‌ڤژینیێ ئوجه‌لانی خێزان لگه‌ل که‌سیره عه‌لی یه‌لده‌ریم (ناڤێ وێ یێ شوره‌شگێری فاتیما بوو ، ژ کوردێن عه‌لوی بوون ، ئانکو شیعه مه‌زهه‌ب) ئوجەلانی داخاز ژ هەڤالەکێ خوە یێ نێزیکر بناڤێ مەحمود باکسی کر هەڤژینا وی کەسیرە لگەل خوە ببەت وەلاتێ سوید ژ سوریێ وباکسی تێکەلیەکا باش دگەل سازیێن حکومەتا سوید هەبوون لەوما شیا برێکا بالیوزخانا سوید ل دیمەشقێ کەسیرە بهێتە سوید، پێک ئینات لرێکه‌فتی 24/5/1978ز به‌لێ په‌یوه‌ندیا هه‌ڤژینیێ هاته قه‌تاندن لسالا 1986ز وه‌کی هاتیه گوتن که فاتیمایێ هزرێن خوه لسه‌ر هه‌ڤالێن ئوجه‌لانی دسه‌پاندن ومفا ژ ده‌ست هه‌لاتا ئوجه‌لانی وه‌ردگرت وه‌کی که‌سێ ئێکێ دناڤ شوره‌شێ دا ، لسالا 1993ز ده‌مێ سه‌روکێ تورکی تورکوت ئوزال (13/10/1927 ز __ 17/4/1993 ز ) داخازکری شه‌ر بهێته راگرتن برێکا مام جه‌لال تاله‌بانی ، به‌لێ پشتی ده‌مه‌کێ کێم ئوزالی وه‌غه‌رکر وهنده‌ک دبێژن هاته تیرورکرن ، وەکی هندەک ژێدەر خویا دکەن ئەڤ سەروکە ب رەگەز کوردە، لسالا 1997ز لسه‌رده‌مێ حکومه‌تا نجمه‌دین ئه‌ربه‌کانی بریار ژ لایێ ئوجه‌لانی ده‌رکه‌ت شه‌ر بهێته راگرتن ژ لایێ پارتا کارکه‌رێن کوردستانێ به‌لێ کوده‌تایا سپی لسه‌ر هاته‌کرن ژ لایێ له‌شکه‌ریڤه ، لسالا 1999ز ئوجه‌لانی داخازکه ژ سه‌رکرداتیا پارتا خوه شه‌ری راگرن ودوو گروپێن گریلان ئێک ژ ئوروپا هاته تورکیا ویا دووێ ژ چایێ قه‌ندیلی وه‌کی نیاز پاکیه‌ک ژ شه‌رڤانێن وان به‌لێ حکومه‌تا تورکی هه‌می گرتن ولسالا 2004 ز شه‌ری دناڤبه‌را واندا ده‌ستپێکر ، لرێکه‌فتی 1/10/2006 ز جاره‌کا دی گریلا رازی بین لسه‌ر راگرتنا شه‌ری به‌لێ حکومه‌تا تورکیا لسه‌ر کریارێن له‌شکه‌ری به‌رده‌وام بوو ، وجه‌لانی لرێکه‌فتی 27/11/1978 ز پارتا کارکه‌رێن کوردستانێ دامه‌زراند ، ولرێکه‌فتی 15/8/1984 ز بریارا خه‌باتا چه‌کداری کر دژی وه‌لاتێ تورکیا ، ئه‌ڤ پێنگاڤا ئوجه‌لانی هاڤێتی ره‌نگڤه‌دانێن نێگه‌تیڤ بدویڤ خوه ئینان ، ئه‌و پارتێن هه‌لگرێن هزرێن چه‌پ ژ تورک کورد وعه‌ره‌بان دلگران بوون ژ ڤێ راگه‌هاندنا ئوجه‌لانی . لسالا 1930 ز ده‌مێ ئاتاتورکی شیایی سه‌رهلدانا چیایێ ئاگری بێ ده‌نگ کری ، گوره‌کێ ره‌مزی لسه‌رێ چیایی دروستکر ولسه‌ر نڤێسی (مه کوردستان لڤێرێ ڤه‌شارت) به‌لێ پشتی بریارا خه‌بات وتێکوشینا چه‌کداری ، سازیێن گریلا ئه‌ڤ گوره شکاند ولسه‌ر چیایی نڤیسی (لڤێرێ کوردستان ده‌ستپێ دکه‌ت) . لده‌ستپێکا ژیانا خوه ئوجه‌لان که‌سه‌کێ دینداروپێگیر بوو ب رێوره‌سمێن ئایینی وه‌کی روژی ونڤێژ ، زێده‌باری داخباریا وی ب ماموستا شێخ سه‌عیدێ نورسی ، به‌لێ قوناغا زانکویێ وقوناغا گرتنا ئێکێ کارتێکرن لسه‌ر هزرێن وی کر وبه‌ره‌ڤ چه‌پبوونێ ڤه دجیت . لرێکه‌فتی 9/10/1998 ز ئوجه‌لان ناجار دبیت وه‌لاتێ سوریێ بهێلیت وبه‌ره‌ڤ روسیا بجیت پشتی چڤاتا دوما یا روسی داخازا وی کری ، به‌لێ ژبه‌ر گڤاشتنێت تورکیا وئه‌مریکا روسیا مافێ په‌نابه‌ریی پێ نه‌به‌خشی ، ئوجه‌لان به‌ره‌ڤ یونان جوو ، پشتی په‌رله‌مانێ یونانێ داخازا وی کر به‌لێ ژبه‌ر گڤاشتنێت تورکیا وئه‌مریکا ، مافێ په‌نابه‌ریی پێ نه‌به‌خشی ، ئوجه‌لان به‌ره‌ڤ ئیتالیا جوو ، به‌لێ ژبه‌ر گڤاشتنێت تورکیا وئه‌مریکا لسه‌ر وه‌لاتێ ئیتالیا ، جاره‌کا دی زفری یونان هه‌تا بجیت ناڤ مالا بالیوزێ یونان ل نیروبی ، هه‌تا جهه‌کێ بو ل وه‌لاتێ هوله‌ندا دابین بکه‌ن ، به‌لێ ئوجه‌لان ل نیروبی هاته گرتن ولرێکه‌فتی 15/2/1999 ز گه‌هانده تورکیا . لسپێده‌هیا روژا 16/2/199 ز سه‌روک وه‌زیرێن تورکیا بلند ئاجه‌وید دکونگره‌کێ روژنامه‌ڤانی دا راگه‌هاند نوکه سه‌رکردێ تیرورستان عبدالله ئوجه‌لان یێ دناڤ ده‌ستێن مه دا . ماموستایه‌کێ ئوجه‌لانی : دبێژیت ئوجه‌لان هه‌ژارترین قوتابی بوو دناڤ خویندکاران دا ، به‌لێ زور یێ زیره‌ک وبیرمه‌ند بوو ، بتایبه‌تی دبیاڤێ بیرکاریێ دا ، هه‌تا وی راده‌ی ماموستایێن دی گه‌له‌ک سه‌رسورمان بوون …