شەعبان مزوری
ئەڤ بابەتە بو من ژمێژە یەکلا بویە لێ نەپارڤەکرنا وێ لگەل کەسانەک دن ترسا کارڤەدانێن شاش و دژوار نەکە بخوەڤە بگریت و تایبەتی ئەو کەسێن بەرەڤانیێ ژێ دکەم و ئارمانجا من لسەر مافێن خوە بێ دەنگ نەمینن و پتر نەیێن خاپاندن بچیروک و چیڤانوکێن کەسێن خوە بباوەرمەندێن ئولەکی ناسدکەن یانژی لژێر سیبەرا پاراستنا ئول، نەتەوە و وەلاتا خوە دەولەمەند دکەن.
تشتێ بمن خەلکێ روژهەلاتا ناڤین فەلەج کری ئەو گوتنە یا هەمی نونەر و پێشرەوێن ئولی و سیاسی بو خوە کرنە بەنیشت بسەدان سالا. لایەنێن ئولی دبێژن هەژار خوەشتڤیێن خودێ نە، لایەنێن سیاسی دبێژن هەژاری نە شەرمە. لدوماهیێ هەردو جین دگەهن یەک ئارمانج ئەوژی تالانکرن و رویتکرنا خەلکێ یە.
ئەو رێبەرێن ئولی یێن کو دبێژن هەژار خوەشتڤیێن خودێ نە بلا کەرەمکەن گوتنا خوە بەردەوام کەن و بێژن زەنگین دوژمنێن خوەدێ نە. هیچ دەمەکی وان وە نە گوتیە و نابێژن زەنگین دوژمێن خوەدێ نە، چونکە هەمی تێرخواری نە، جەوەکێ ماقیل لبەربەژنێ یە، تبلێن وان وەک یێن خاتینانە، زاروک ششتی و ڤە ششتینە، خوەدان خانیەک جوان راخستینە. لێ برویەک قایم و بێ شەرمانە بەردەوام دبێژن خوەدێ خوشتڤیێ خوە تاقی دکەت لەوما هەژار دکەت، لاواز دکەت، برسی دکەت. بەرسڤا ڤان درەوا زۆر ئاسانە ئەگەر مروڤ خوە ژ نوینەرێن خودێ رزگار کەت.
دەما مروڤ بزانیت رزگاری نە مەبەست پێ جەستەبیت بەلکو مەژیبیت، چونکە مەژیە جەستەی ئاراستە دکەت و نە بەرەڤاژی. ئەڤرو ئەگەر ئەم تەماشەی زۆر وەلاتێن کو تێن ناسکرن بدیموکراتیەتێ و منیموم دادپەروەریا جڤاکی، دێ بینین بهەزارا مروڤێن کێم ئەندامێن جەستەیی خوەدان بەرهەمێن زۆر باشن و گەلەک ژوان لسەر ئاستێ تەڤایا مروڤاتیێ هاتینە ناسکرن و بەرەڤاژی ڤێ یەکێ دێ بینی لوەک وەلاتان، کەم ئەندام جهێ شەرمێ نە دەرکەڤن دەرڤە و خوەدی جەستەیێن چاک یێن بوینە بارهەلگر ژبو نوینەرێن خودێ، خاک و نەتەوا.
بو وان کەسێن دبێژن هەژار خوەشتڤیێن خودێ نە، کەنگی دێ دەستبەرداری کەرکرنا خەلکی بن؟ ما کەس ژوە خوەشتڤیێن خوەهەژار، مەلیل، برسی، ریس، لاواز…..هتد هێلاینە ژبو خودێ خوەشتڤیێ خوە هەژار کەت. ئەرێ کەسێ بێ رەوشتێ خوە بنوینەرێ خودێ ناسدکەی ما تو ژ خودێ باشتری؟ یانژی ژ خودێ دلوڤانتری؟ ئەڤا هوین بسالانە خەلکی سەردا دبەن و بو خوە دکەنە دەوار لێ سوار دبن، ماسترین بێ رەوشتیە و ئەگەر جەهنەم هەبیت مێڤانێن یەکەمینێن وێ هوینن گەلی تەشقەلچیێن ئولی.
هەژاری نە جهێ شانازیێ یە بەلکو جهێ سەرشوریێ یە، راستە لهیچ سەردەمەکی مروڤ هەمی وەک یەک نابن، مروڤ دێ هەبن خوەدان شیانێن باشتر، بهێزتر، رێنجبەر تر، لێ د جڤاکەک تەندوروست دا مروڤێن تەمبەلژی نابیت هەژار بن، خەونا وان بانەک بیت لژێر گیانێ خوە ئارامکەن، پاریەک نانی بیت زکێ برسی تێر کەن، دەرمانەک بیت دەردێن خوە پێ چارەسەرکەن.
ئەو کەسێن لژێر دورویشمێن دن خەلکی کەر دکەن هەڤالبەندێن هەمان نوژەکێن ئولی نە، لژێر ناڤێ رزگاریا خاکی، نەتەوێ، دوروستکرنا دەولەت و هێزا ژ بو پاراستنا خەلکێ هەژار درەوەک بریقدارە. ئەڤ جورە مروڤە خەلکێ بکارتینن ژبو پاراستنا پایە و سەرمایێ خوە. ئەگەر وەنەبیت بلا کەرەمکەن دەست بەرداری کوچک و تەلارێن بمالێ خەلکێ ئاڤاکرین بن، چەوا خوەشیێ بو زاروکێن خوە بەردەست دکەن بلا بو خەلکێ دن ژی بیت، ئەگەر داخوازیا خەلکێ بو ژیانەک خوەشتر شەرم بیت، بلا ئەو باش بزانن هەبونا وان بو مروڤاتیێ جهێ شەرمێ یە.
ئەڤ کەسەنە هەردەم دبێژن کو سیستەما خوەشگوزەرانیا پرانیا وەلاتێن ئەوروپا رۆژئاڤا ئەستەمە لجهەک دن سەربگریت، لڤێرە من دڤێت راشکاوانە بێژم هیچ ئەستەم نینە چونکە بنیاتێ سەرەکی یێ وێ دوو پێکهاتەنە ببوچونا من.
یەکەمین: پاکراگرتنا ئولا و باوەریا برێکا دویرخستنا وان ژ سیاسەتێ، ئانکو ئول باوەریەک تاکە کەسیە و هەر ئولەک تەنها پیروزە و جهێ رێزێیە بو هەلگرێت وی. ئول نابە تێکەلی کار و ژیانا گشتی بە.
دوویەمین: لڤان وەلاتا مروڤێن بێ بەڤل و پیروز نینن، بەلکو ددەمەکی دا کو ژ مروڤی پیروزتر تشتەک نینە لێ دهەمان دەمدا مروڤەک نکارە دەرڤەی هەلسەنگاندن، رەخنە و سزای بیت لدویف هەلسوکەفتا وی مروڤی.
ئەم دێ بینین لڤان بناڤ وەلات بێ شەرمانە تا مرنێ مروڤەک خوە ژ هەمی خەلکێ زانا، فاما و بسپورتر دبینە و دبێژە هەبونا وە دەولەت سەرێ منە، ئەز نەبم هوین هەمی دێ مرن، بکورتی خوە کریە خودێ، هیچ شاشیا ناکەت تەنها بەدبەختیا وی مللەتەک نەفام هەیە کو دوی ناگەهیت، لەوما لەشکەرەکێ شلوڤەکەرا هەیە کو بو خەلکێ فالکێن جەنابێ رێبەری ڤەدکەن. تشتێ هەرێ بالکێش دێ بینی ئەڤ شروڤەکارێن کویلە چەوا باسێ گرنگیا رولێ رێبەری دکەن لسەر ئاستێ نیشتیمانی، هەرێمی و جیهانی، لڤێرە بئاسانی درەوا وان ئاشکرا دبیت چونکە ژ هەڤ شێوەی وان دەرکەڤیت کەسێن دن هەبونا وانا وەک تاوان دوزانن.
سەدا بیست و یەکێ مروڤ هەبن هوزان و سترانا برێبەرەکی بێژن، یانژی مالا خوە بوێنێن وی پیس کەن، خەلکێ وی وەلاتی هەمی هیچ دەمەکی خوەدان زکەک تێر نابیت و کەساتیەک پاراستی نابیت. ئەو گەلێ هەرسال بێژیت خوزیکێن پارسال بمن ناژیت بەلکو وەک هەر تشتەک لسەر رویێ ئەردی یێ هەی، هەمی هەبونەکێ ژیان نینە. چونکە بدرێژیا مێژویا مروڤاتیێ ژیان هەر بەرەف خوەشتر چویە سەرەرای هەمی ئاستەنگی و کارەساتا.
بکورتی و بکوردی گەر من شیان هەبان بیەک فیشەکا بەرازا دا وی خودێ و رێبەری کوژم یێ هەژار و بەلەنگاز خوەشتڤیێن وی بان.
