ردوان گولی، سوید
نورالدین زازا لسالا 1919ز ل قه‌زا مادن که دکه‌ڤیته دناڤبه‌را باژێرێ ئامه‌دێ وئه‌لعه‌زیز، مالباتا وی یا به‌رنیاسه ب ره‌سه‌نی وکوردپه‌روه‌ریا خوه ، باژێرێ مادن پەیوەندیەکا موکم وخورستی دگلە مالباتا وان دا هەیە باپیرێ وی یی هەرە مەزن والیێ ڤی باژێری بوو ، گەلەک کارێن باش کرینە مینا دروستکرنا ئاڤاهیان ، نورالدین زازا لسالا 1929ز قوناغا خاندنا سەرەتایی ل مادن خلاس کر، پاشی دگەل برایێ خوە دچیت باژێری ئامەدێ ژبو خاندنا ناڤنچی هەتا سالا 1930ز ، ده‌مێ چریسکا شوره‌شا شێخ سه‌عیدێ پیران هه‌لبووی لسالا 1925 ز دژی حکومرانیا سته‌مکاریا تورکی ، بابێ نورالدینی یوسف ئه‌فندی وبرایێ وی یێ مه‌زن دکتور نافز زور هاریکاری وپشته‌ڤانیا شوره‌شێ کر ، ده‌مێ شوره‌ش هاتیه کونترولکرن هه‌ردووک (یوسف ئه‌فندی ، دکتور نافز ) هاتنه زیندانکرن ، پشتی ئازادکرنێ دکتور نافز لگه‌ل برایێ خوه یێ بجیک نورالدین که وی ده‌می ژیێ وی ژ 11 سالیێ ده‌ربازنه‌ببوو ئامه‌د هێلا وبه‌ره‌ڤ باژێرێ حه‌له‌بێ جوون وپاشی ل دیمەشقا پایتەخت ئاکنجی بوون ، نورالدین زازا ل ناڤنجیا فرەنسی هاتە تومارکرن،ودکتور نافز به‌رده‌وامیێ دده‌ت کارێ نوژداریێ ل نەخوشخانا (عين ديوار) وپاشی لباژێرێ قامیشلو لسالا 1935ز هەمان کارێ نوژداریی کریە ، پشتی دەمەکی برایێ وی دکتور نافز دزڤریت مادن ودبیت سەروکێ باژێرڤانیا وێرێ وئیکەمین نەخوشخانە لێ ئاڤاکر ، بابێ وی کچەکا ئەرمەنی بناڤێ (جاجو) خودانکرن پشتی مالباتێن تووشی کارەسات وجینوسایتکرنێ بووین لسەر دەستێ تورکین فاشست ، ژ کارێ رامیاری یێ دویر نه بوو، روله‌کێ دیار وبه‌رچاڤ هه‌بوو دکومه‌لا خویبون ولسالا 1946 ز دبیته سه‌روکێ ڤێ کومه‌لێ ، ده‌ڤی ده‌میدا نورالدین زازا قوناغا ناڤنجی ته‌مامکر وبزاڤکرن بجیت ناڤ رێزێن بزاڤا رزگاریخازا کوردی بسه‌روکاتیا مه‌لا موسته‌فا بارزانی ، به‌لێ هاته گرتن وزیندانکرن دناڤ زیندانێن میسل وبه‌غدا ، پشتی هاتیه ئازادکرن دجیته وه‌لاتێ لوبنان پیخه‌مه‌تی ته‌مامکرنا خاندنا زانکویێ وهه‌ڤنیاسینه‌کا باش وخه‌بات دگه‌ل مالباتا به‌درخانیان کر ، پشتی وه‌رگرتنا باوه‌رناما بکالوریوس ل به‌یروت به‌ره‌ڤ وه‌لاتێ سویسرا جوو ، ب مه‌ره‌ما خاندنا بلند ، ده‌مێ خاندنا بلند ل وه‌لاتێ سویسرا یێ به‌رده‌وام بوو دگه‌ل کێشێن نه‌ته‌وه‌ی یێن ره‌وا وبزاڤکرن هه‌تا ئێش وئازارێن ملله‌تێ خوه بگه‌هینت رایا گشتیا ئوروپی وپه‌یوه‌ندیێن موکم دگه‌ل هێزێن ملله‌تێن دی هه‌بوون ، نورالدین زازا لگه‌ل کومه‌کا گه‌نجێن کورد ل ئوروپا کومه‌لا خویندکارێن کورد لسالا 1949 ز دامه‌زراند ودهه‌مان ده‌مدا دبیته سه‌روکێ ڤێ کومه‌لێ وگوڤارا ده‌نگێ کوردستان ده‌رئێخست ، لسالا 1956 ز باوه‌رناما دکتورا لسه‌ر بابه‌تێ زانستێن په‌روه‌رده‌یی وه‌رگرت وجاره‌کا دی دزفریت بو وه‌لاتێ سوریێ ، لسالا 1957 ز نورالدین زازا لگه‌ل کومه‌کا هه‌ڤالێن خوه پارتی دیموکراتی کوردی ل سوریا دامه‌زراند ودبیته سه‌روکێ ڤێ پارتێ ، ب دامه‌زراندنا ڤێ پارتێ قوناغه‌کا دژوار وپری ئاسته‌نگ یا کارێ سیاسی ورێکخستنا پارتایه‌تی ده‌ستپێکر ژ بو ده‌ستڤه‌ئینانا مافێن ره‌وایێن کورد ، خه‌لکێ روژئاڤایێ کوردستانێ ب رژدی دجن ناڤ پارتێ ودبن پشته‌ڤانێن دکتور نورالدین زازا ، دڤی ده‌میدا هێزێن ئیتیحادی (ئێکگرتنا سوریێ ومسرێ 1958ز __ 1961 ز) هه‌ست ب زێده‌بوونا ئه‌ندام ولاینگرێن پارتێ یێن به‌ره‌ڤ وه‌رارێ دجن دناڤ رێزێن کوردان دا ، نورالدین زازا هاته گرتن دگه‌ل هنده‌ک هه‌ڤالێن خوه بمه‌ره‌ما کارتێکرن لسه‌ر کارێ پارتایه‌تی ، دناڤ زیندانێ دا نورالدین زازا نامه‌کا بناڤ وده‌نگ ئاراسته‌ی ه‌روکێ محکمة امن الدولة العسکریة العلیا ، پشتی ژ زیندانێ هاتیه ئازادکرن دبیته سه‌رکرده‌کێ دیار دناڤ بزاڤا رزگاریاخازا کوردی ، ده‌مێ هه‌لبژارتن هاتینه ئه‌نجامدان بو په‌رله‌مانی لسالا 1961 ز کێبه‌رکێ یا دژوار بوو ، وه‌سا یا خویا بوو نورالدین زازا زور ده‌نگان بده‌ست خوه بینت ، به‌لێ ته‌زویر هاته‌کرن وزازا هاته گرتن ، ئێکسه‌ر پشتی ئازادکرنێ به‌ره‌ڤ وه‌لاتێ لوبنان دجیت وهه‌ر ل وێرێ دهێته گرتن بو جارا دووێ ، ده‌مێ نورالدین زازا زفری بو وه‌لاتێ سوریا پارتا به‌عسا سوشیالیست حکومرانی وه‌رگرت ، زازا هاته گرتن ودویرئێخستن بو باژێرێ سویداء ، لسالا 1967 ز ناڤبری دره‌ڤیت بو وه‌لاتێ تورکیا ، به‌لێ هێزێن ئه‌وله‌هیا تورکیا زور ئازار نه‌خوشی بو دره‌ستکرن هه‌تا زفری بو وه‌لاتێ سویسرا ، ئه‌و وه‌لاتێ خاندنا بلند لێ خاندی ، نورالدین زازا خێزان پێک ئینانا دگه‌ل ئافره‌ته‌کا سویسری بناڤێ ئینگو ڤاله‌ری وخودێ کوره‌ک دایێ وناڤێ وی کره گالبرت فاڤری ، لرێکه‌فتی 7/10/ 1988 ز زازایی وه‌غه‌رکر ژ دونیایێ ولرێکه‌فتی روژا دووشه‌مبێ 11/ تشرینا ئێکێ لسالا 1988 ز هاتیه ڤه‌شارتن ل گورستانا باژێرێ لوزان . نه‌جار دبیت بره‌ڤیت به‌ره‌ڤ وه‌لاتێ سوریا ول دیمه‌شقا پایته‌خت ئاکنجی دبیت وفێری زمانێ فره‌نسی دبیت ، زازا دبیت خودان روشنبیری وهه‌سته‌کێ مه‌زن وبزاڤێ دکه‌ت بجیت ناڤ رێزێن سازیێ پارتا هیوا دگه‌ل بزاڤا رزگاریخازا کوردی ل باشورێ کوردستانێ دژی داگیرکه‌رێن بریتانی وحکومرانێت عێراق ، لسالا 1976 ز دره‌ڤیت به‌ره‌ڤ وه‌لاتێ سویسرا ، دبیته په‌نابه‌ر ل لوزیان وپاشی دبیته هه‌لگرێ ره‌گه‌زناما سویسرا ، لپایزا سالا 1930 ز دجیته قوناغا ناڤنجی لباژێرێ ئامه‌دێ وباوه‌رناما قوناغا ئاماده‌یی لسالا 1933 ز وه‌رگرت ، دبیته به‌رپرسێ به‌شێ کوردی ل رادیویا به‌یروت پشتی دکتور کامران به‌درخان ، دکتور نورالدین زازا دگه‌ل هنده‌ک هه‌ڤالێن خوه مینا عوسمان سه‌بری وره‌شید حه‌مو هاتنه گرتن ب تومه‌تا دامه‌زراندنا رێکخستنه‌کا نهێنی بێ موله‌ت ولرێکه‌فتی 8/9/1960 ز وفه‌رمانا سێداره‌دانێ بو ڤان خه‌باتکه‌ران ده‌رکه‌ت ، به‌لێ زور ژ روناکبیر وروشنبیرێن کورد داخاز ژ جه‌مال عبدالناسری کرن ڤێ فه‌رمانێ هه‌لوه‌شینت ولدوماهیکێ بریار هاته دان ئه‌ڤ خه‌باتکه‌ره بهێنه ئازادکرن ، نه‌جار دبیت به‌ره‌ڤ به‌یروتێ بجیت وپه‌یوه‌ندی دگه‌ل سه‌رکردێن درزیان کر (که‌مال جه‌نبلات ، به‌یار ئه‌لجه‌میل ) پشتی شوره‌شا ئیلونێ سه‌رهلدای ، هه‌ولدا بجیت به‌لێ هاته گرتن لسالا 1966 ز وبو ماوێ 7 هه‌یڤان ، پاشی هاته ئازادکرن ودویرئێخستن بو (جبل الدروز) به‌ره‌ڤ باکورێ کوردستانێ دجیت ودمینت لده‌ڤ برایێ خوه (ره‌شو) هه‌تا سالا 1970 ز ، ل وه‌لاتێ سویسرا خێزان لگه‌ل روژنامه‌ڤانه‌کا سویسری (ئێنگو ڤالەری) پێک ئینات ودبیت ماموستایێ زانکویا لوزان بو زمانێ فره‌نسی ، کورەک بتنێ هەبوو ناڤێ گیلبەرت فاڤری . گرنگترین په‌رهه‌مێن نورالدین زازا داستانا مه‌مێ ئالان لسالا 1956 ز هاتیه چاپکرن بناڤێ چیروکنڤیس رومانا شڤانێ کورد یا نڤیسکارێ که‌رد عه‌ره‌بێ شه‌مو ژ زمانێ فره‌نسی وه‌رگێرا بو زمانێ کوردی دیوانا شعری بناڤێ (شه‌رێ ئازادی) ل به‌یروت هاته چاپکرن لسالا 1937ز دەمێ شورەشگێر ومێرخاسێن کوردا رابووین بسەرهلدانێ دژی ستەمکاری وزورداریا تورکان لدەڤەرا دێرسمێ ،هەر ژ ئەنجامێ ڤێ چەندێ ب سەدەهان گوندێن کوردان هاتنە وێرانکرن وسوتان وخرابکرن ، نورالدین زازا دگەل چەند هەڤالێن خوە یێن خویندکار ل ناڤنجیا فرەنسی یاداشتەک نەرازیبوونێ نڤێسی ورەوانەی قونسلخانە وبالیوزێت ئەروپی لدەیمەشقا پایتەخت کرن ، رولەکێ ئێکجار گرنگ وبەرچاڤ هەبوو دپێکئینانا رێکخراوا هێڤی دا ، لسالا 1938ز دزڤریت دەڤەرا جزیرێ وخزمەت وهاریکاریا گەلێ خوە بکەت ، لسالا 1944ز نورالدین زازا لرویبارێ دیجلە دەرباز دبیت بمەرەما چاڤپێکەفتنێ دگەل مەلا موستەفایی وسەرکردێن رێکخراوا هێڤی بکەت ، بەلێ ژ لایێ حکومەتا عێراقێڤە هاتە گرتن ، لسالا 1945ز بەرەڤ باژێرێ بەیروتێ دچیت بمەرەما خاندنا زانستێن سیاسی لزانکویا فرەنسی ، دەمەکی ل ئێزگێ بەیروتێ ل بەشێ کوردی کارکریە وقوتابخانەکا کوردی ل بەیروتێ ئاڤاکر پشتی ئێزگە هاتیە گرتن ولسالا 1947ز خاندنا الليسانس تەمامکر وبەرەڤ ئوروپا دچیت ول باژێرێ لوزان ل وەلاتێ سویسرا لسالا 1949ز خاندنا دکتورایێ دەستپێکر، ودهەمان دەمدا هەول وبزاڤ دکرن ژ بو پێناسەکرنا کێش ودوزا گەلێ کورد دناڤ تەخا خویندکار ورەوشنبیران ، دگەل چەندین خویندکارێن کوردێن چالاک کومەلا خویندکارێن کورد ل ئوروپا دامەزراند ، سەروکاتیا کومەلێ کر وبەردەوام بوو لسەر خاندنا بلند هەتا باوەرناما دکتورایێ لسەر بابەتێ فەلسەفێ وەرگرتی لسالا 1956 ز ، پاشی دزڤریت سوریێ ودبیت ماموستایێ فەلسەفێ ل زانکویا دیمەشقێ .. ردوان گولی/سوید
