ردوان گولی، سوید
ناڤێ دروست عبدالرحمن حاجی مه‌لا موحه‌مه‌د شه‌رفکه‌ندیه وناسناڤێ وی هه‌ژاره وئه‌و دبیت برایێ مه‌زنێ دکتور سادق شه‌ره‌فکه‌ندی سکرتێرێ گشتیێ حزبی دیموکراتی کوردستان ئیران ، لسالا 1921 ز ل گوندێ لاچین نێزیکی باژێرێ مهاباد لروژهه‌لاتێ کوردستانێ هاتیه دونیایێ ، هه‌ر لڤی باژێرکی بابێ ئەو ئێخست بەر خاندنێ وچەند سالان ل خاندنگەها سەعادەت بەردەوامی بوو ، پاشی بابێ وی هنارت خانەقا شێخ بورهان ، بو ماوێ (4)سالان خاند هەتا ل پاشەروژێ ببیت مەلا وەکی باپیرێ خوە یێ مەزن ، ده‌مێ ژیێ وی بوویه دوو سال ده‌یکا زەینەب کجا شێخ بورهان وی وه‌غه‌رکر، وپاشی هنارت گوندێ کولیجەو لدەڤ شێخ مەلا ئەحمەد فەوزی بو ماوێ سال ونیڤەکێ بەردەوامیێ ددەت خاندنێ ، لسالا 1938 ز وی دەمی ژیێ وی بوو (17)سال ڤەگەریا گوندێ شیلاناوێ ب روژ دگەل بابێ خوە کارێ جووتیاریێ دکر وبشەڤ خوە ب خاندنا پەرتووک وگوڤارێن فارسی مژیل دکر، بەردەوام سەرەدانا باژێرێ مهاباد دکر ودگەل هندەک گەنجێن هشیار وئازادیخاز دبیت هەڤال،ئەوان پەرتووک وگوڤارێن کوردی دخاندن وبەلاڤەدکرن،لسالا 1941ز زێدەباری کارێ کشتوکالی وخودانکرنا گیانەوەران دەست بنڤیسن وڤەهاندنا هەلبەست وهوزانا کر، وهێدی هێدی هوزانێن خوە کومکرن،بەلێ دەمێ بابێ زانی هەمی سوتن ،لروژا پێنج شەمبی رێکەفتی 24/8/1941ز ل گوندێ وان فروکێن سوڤیەت هندەک بەلاڤوک بەیانامە بەلاڤکرن ،دەمێ ئێک ژ وان بەلاڤوکا کەتی دەستێ هەژاری وبزمانێ کوردی نڤێسی بوو،ئەوان بەلاڤوکان خەلکێ کوردستانێ ئاگەهدارکرن لەشکەرێ سور هاتیە ناڤ ئاخا ئیرانێ ودێ بەرەڤ دەڤەرێن کوردستانێ ئێن ،ئەڤە نە هێزێن داگیرکەرن بەلێ رزگارکەرن وپێشەوازیێ لێبکەن،وده‌مێ ژیێ وی بوویه 17 سالی بابێ وی ژی وه‌غه‌رکر ، بابێ وی کەسەکێ ئایین زان ومەلا بوو ، هەژاری دڤیا ببیت مەلا وەکی باب وباپیرێن خوە بەلێ پشتی وەغەرکرنا بابێ وی خودانکرن وپه‌روه‌رده‌کرنا خوشک وبرایێن وی که‌ته ستویێ وی،ژیانا خێزانی لگەل مەعسوومە ئەحمەدی پێکئینات ودبیت بابێ جار کوران بناڤێن شێرکو ،خانی،موستەفا (ئاگری)زاگروس لروژا ئێکشەمبی رێکەفتی 16/8/1942ز کومەلا ژیانەوەی کوردستان هاتە دامەزراندن وحسێن فروهەر هاتە هەلبژارتن سەروکێ کومەلا ژیانەوە،ل وی دەمی هێمن ل باژێرێ تەورێز بوو ،دەمێ زڤری بو باژێرێ مهاباد برێکا ماموستا عبدالرحمن زەبیحی ول مالا حسێن فروهەر پەیوەندیێ ب کومەلا ژیانەوە (ژ،ک)دکەت وناڤێ نهێنی بو خوە دەینا هێمن وژمارا ئەندامەتیا وی (55)بوو،ل بوهارا سالا 1943ز ل بن چیایێ خواپەرست کومبوونەک سازکر وبریاردا بەلاڤوکەک بناڤێ نیشتیمان دەرکن وهێمن بەشدار دبیت ب هوزان وهەلبەستێن خوە ،دەمێ حزبا دیموکراتا ئیرانێ لسەر بنەما وشنگستێن (ژ،ک)هاتیە دامەزراندن ماموستا هێمن بەردەوامیێ ددەت خەبات وتێکوشینا خوە دناڤ رێزێن حزبێ دا، بنڤێسینا بابەت وهوزانا ،وپاشی لسەردەمێ کومارا کوردستان دەستەکێ درێژ هەبوو دناڤ گوڤارا وروژنامەیێن کومارێ دا، لرێکەفتی 16/11/1946ز هێمن دگەل کچا خالێ خوە عائیشە خێزان پێکئینات ودبیت بابێ کورەکی بناڤێ سەلاح،لروژا 17/12/1946ز سوپایێ داگیرکەرێ ئیرانێ گەهشتە باژێرێ مهاباد ،وەکی کارێ هەمیشە وبەردەوام رژیمێن ئیرانێ هەمبەری کوردان دکەت گرتنا خەباتکەر وکەسانێن خودان سەنگ وروشنبیران،هێمن دچیت دەڤ خالێ خوە شێخ موحەمەد کورێ شێخ بورهانی ولناڤ خاناقایا وی دمینت ،بڤی شێوەی ژ گرتنێ قورتال دبیت،ودناڤ خانەقایێ دا نەخوش دبیت بو ماوێ دوو هەیڤان وپاشی دچیت گوندێ خوە ولناڤ کەس وکارێن خوە،لروژا 31/3/1947ز ماموستا هێمن ل مالا خوە بوو،مژیلی خاندنا پەرتووکان بوو،دەنگ وباس گەهشتنێ کە قازی موحمەد وبرایێ وی سەدر وپسمامێ وی موحمەد حسێن سێدارەدان ل مهاباد ،ئەڤێ رویدانا دلتەزین کارتێکرنەکا مەزن ل ناخێ هێمنی کر،لرێکەفتی 3/4/1947ز ماموستا هێمن دگەل هەڤالەکێ خوە یێ هەژار وتێکوشەر بەرەڤ باژێرێ قەلادزێ دچن وئێکسەر ل ناڤ باژێری پولیس دگرن ،بەلێ دوو کەس هێمنی ژ پولیسان رزگاردکەن وئێک ژ وان مەلایە وهیمنی دبیت ناڤ مالا خوە ودپارێزت بێ کو بزانیت هێمن کیە،هەتا کاودانێت روژهەلاتێ کوردستانێ تا رادیەکێ ئارام بووین،جارەکا دی دزڤریت گوندێ خوە ودەست ب ژیانا کشتوکالی وخودانکرنا گیانەوەران دکەت،دڤی دەمیدا حزبا تودە یا ئیرانی ب ئاشکرا خەبات وتێکوشینا خوە دکر وگوڤار ورژنامێن جورا وجور بەلاڤ دکرن،هێمن لگەل کارێ خوە یێ روژانە خوە ب خاندنا ڤان بەلاڤوکان سەرگەرم دکەت ،هندەک گەنچ ب هەڤکاری دگەل حزبا تودە حزبا دیموکراتا ئیرانێ چالاک دکەن وهیمن هاریکاریا وان گەنچ ولاوان دکەت یێن هەڤ بیر دگەل وی وپێشتەڤانیا خوە دوپات دکەت،لرێکەفتی 4/2/1949ز شاه حەمە رزا بەشداری کر دئاهنگا سالروژا دامەزراندنا دنشگای حقوق ل تەهران وگەنجەکێ بناڤێ ناسر فەخرارایی شاه دایە بەر گولێن تڤەنگێ وبریندار،ودەهەمان دەمدا زێرەڤانێت شاهی ئەو گەنج گولەبارانکر،پشتی بورینا چەند دەمژمێران گیانێ خوە ژ دەستدا،حزبا تودە یا ئیرانی ئێکسەر هاتە تاوانبارکرن وئەندام وتاگیرێن وێ هاتن گرتن وزیندانکرن،ماموستا هێمن خوە ڤەشارت،لسالا 1969ز حزبا دیموکراتا ئیرانێ کونفرانسێ دووێ ل گوندەکێ نێزیکێ قەلادزێ ئەنجامدا وهێمن ئێک ژ بەشداربووینا بوو،وهاتە هەلبژارتن ئەندامێ کومیتا ناڤەندی،پشتی چەندین هەیڤان ژ کارکرنێ وچالاکیان ،روژناما کوردستان ل کانوونا دووێ لسالا 1970 ز ئێکەم ژمارە دەرئێخست وهەر ل وی دەمی ل باشورێ کوردستانێ ئێکەتیا نڤیسەرێن کورد هاتە دامەزراندن وماموستا هێمن وەکی نڤیسکار وهوزانڤان دبیت ئەندامێ ڤێ ئێکەتیێ،لروژێن 21__24 /6/1971 ز ل باژێرێ کویێ حزبا دیموکراتا کوردستانێ کونفرانسێ سیێ هاتە بەستن وهێمن بو ئەندامێ کومیتا ناڤەندی ودەفتەرا سیاسی هاتە هەلبژارتن،لسالا 1973ز هێمن دبیت ئەندامێ کورێ زانیاریێ کورد ،لروژا 22/9/1973ز حزبا دیموکراتا ئیرانێ کونگرێ سیێ ل بەغدا ئەنجامدا وماموستا هێمن هاتە هەلبژارتن ئەندامێ کومیتا ناڤەندی،وهەروەسا لروژا 19/2/1980ز کونگرێ جارێ یێ حزبا دیموکراتا ئیرانێ ل باژێرێ مهاباد هاتە بەستن وهێمن هاتە هەلبژارتن ئەندامێ کومیتا ناڤەندی، ئێک ژ وان که‌سان بوویه یێن به‌شداری کرین دراگه‌هاندنا کومارا کوردستان دا (کومارا مهاباد) وپشتی شکه‌ستنا کومارێ دهێته باشورێ کوردستانێ وپاشی دجیت باژێرێ به‌غدا ، هه‌ژار موکریانی دبیته ئه‌ندامه‌کێ جالاکێ رێکخراوا (ژک) بوو، ولرێکه‌فتی 16/9/1942 ز دچیته ناڤ رێزێن پارتی دیموکراتی کوردستان ئیران ، هه‌ژار موکریانی هه‌ر ژ زاروکینیا خوه ئه‌ڤیندار وحه‌ژێکه‌رێ هوزانا کوردی بوو ، وب تایبه‌تی یێ داخبار بوو ب هوزانێن حاجی قادرێ کویی ونالی ووفایی ، هه‌لبه‌ست وهوزانێن هه‌ژار موکریانی پری هه‌ستا نه‌ته‌وه‌ی ونیشتیمانی وخیاله‌کا به‌رفرهه بوو ، هه‌ر ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ تووشی زور ره‌نگێن ئه‌شکه‌نجه‌دانێ ودویرئێخستنێ ، هەر لدەستپێکا گەنجاتیا خوە حەز وڤیانا بابەتێن ئەدەبی لدەڤ هەبوو، ئەدەبیاتێن کوردی ب هەمی چەقێن خوەڤە خاندن وهوزانڤانێن ناڤدار مینا (نالی وحاجی قادرێ کویی)دهژمارتن ماموستایێن خوە دبیاڤێ ئەدەبیاتێن کوردی دا ،دەمێ ژیێ وی بووی (25)سال دگەل هەڤالێ خوە هوزانڤان هێمن کار دئێکەمین وەزارەتا راگەهاندنا کوردی دا ل کومارا کوردستان کر ، هەردووکان رولەکێ ئیکجار مەزن وبەرچاڤ هەبوو دبەلاڤەکرن وپێشئێخستنا رەوشنبیریا کوردی دا ، هه‌ژار موکریانی گه‌له‌ک حه‌ز وڤیان هه‌بوو هه‌مبه‌ری قازی موحمه‌دی وه‌کی سه‌رکردێ بزاڤا رزگاریخازا کوردی لروژهه‌لاتێ کوردستانێ به‌ری راگه‌هاندنا کومارا کوردستان لرێکه‌فتی 22/1/1946 ز وهه‌روه‌سا پشتی ژناڤبرنا کومارا کوردستان ژیان ل ڤان باژێران بریە سەر(بەغدا،کەرکوک،سلێمانی،دیمەشق،بەیروت)هەلبەست وهوزانێت خوە دناڤ لاپەرێن گوڤارێن (نیشتیمان،هیلال)بەلاڤ دکرن ، لسالا 1953 ز بەشداری دکونگرێ جیهانیێ گەنجان کر ل باژێرێ بوخارست وەکی نوینەرێ گەلێ کورد ، پاشی سەرەدانا ئێکەتیا سوڤیەتا بەرێ کر ودبیت ئەندامێ (شەرەف) دئێکەتیا نڤیسکارێن ئازربێجانا سوڤیتی دا ، کومارێ لرێکه‌فتی 17/12/1946 ز وسێداره‌دانا پێشه‌وا قازی لرێکه‌فتی 30/3/1947 ز . پشتی ڤان رویدانا به‌ره‌ڤ وه‌لاتێ عێراقێ دچیت ولباژێرێ به‌غدا ئاکنجی دبیت هه‌تا خه‌بات وتێکوشینا خوه لگه‌ل وان کوردان به‌رده‌وامیێ بده‌تێ ، به‌لێ حکومه‌تا عێراقێ گڤاشتن ئێخستن سه‌ر کارێن وی برێکا پولیسێ نهێنی ، هه‌ر ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ هه‌ولدان بجیت وه‌لاتێ لوبنان هه‌تا بشێت ئێشێن خوه چاره‌سه‌رکه‌ت وپه‌رله‌مانته‌رێ کویێ وچێگرێ دووێ یێ مه‌لا موسته‌فا بارزانی کاکه زیاد ئاغا هاریکاریا وی کر برێکا ماده‌ی ، پشتی چاره‌سه‌ریا خوه کری ورویدانا شوره‌شا 14/ته‌مووزێ لسالا 1958 ز دهێته به‌غدا ولگه‌ل که‌سه‌کێ خزمێ خوه کارکر مینا رتوش التضویر ، به‌لێ پشتی شوره‌شا ئیلولێ هاتیه راگه‌هاندن بسه‌روکاتیا مه‌لا موسته‌فا بارزانی دچیته ناڤ رێزێن شوره‌شگێران ودبیته ئێک ژ وان که‌سێن هه‌ره نێزیک لده‌ڤ مه‌لا موسته‌فایی ، پشتی مورکرنا رێکه‌فتنا 11 / ئازارێ لسالا 1970 ز ، لرێکه‌فتی 23 و24 / حوزه‌یران لسالا 1970 ز پروسێسا هه‌لبژارتنا کونگرێ دامه‌زرێنه‌ر بو پێکئینانا ئێکه‌تیا نڤیسکارێن کورد ل هولا (الخلد) وهه‌ژار موکریانی دهێته ده‌ستنیشانکرن وه‌کی سه‌روکێ ئێکه‌تیا نڤیسکارێن کورد ، لرێکه‌فتی 29/8/1970 ز کورێ زانیاریێ کوردی ل به‌غدا هاته راگه‌هاندن وهه‌ژار موکریانی دبیته ئه‌ندامێ ڤی ده‌زگه‌هی ، ل پایزا سالا 1947 ز ژبه‌ر چاره‌سه‌رکرنا ئێشا سلێ دجیت وه‌لاتێ لوبنان،پاشی ده‌مه‌کێ ل وه‌لاتێ سوریا ژیانا خوه برێڤه دبیت ، لسالا 1961 ز ده‌مێ شوره‌سا ئیلونێ سه‌رهلدایی دهێته کوردستانێ وتێکه‌لیێ دگه‌ل شوره‌شێ دکه‌ت ، لسالا 1971 ز ب ئارمانجا رێکخستنا کاروبارێن ئێکه‌تیا نڤیسه‌ران دجیت به‌غدا ، لسالا 1972 ز په‌رتووکا میر شه‌ره‌ف خانێ به‌دلیسی یا بناڤێ شه‌ره‌ف نامه ژ سه‌ر زمانێ فارسی وه‌رگێرا بو سه‌ر زمانێ کوردی ، لسالا 1991 ز دژیێ 70 سالیێ دا وه‌غه‌رکر ول مهاباد دناڤ گورستانا باغ فردوس هاته ڤه‌شارتن . چه‌ند به‌رهه‌مێن شین ده‌ستێن ماموستا هه‌ژار موکریانی : راڤه‌کرنا قورئانا پیروز بو سه‌ر زمانێ کوردی . دیوانی هه‌ژار (بو کوردستان ). وه‌رگێرانا په‌رتووکا (القانون في الطب) ژ زمانێ عه‌ره‌بی بو سه‌ر زمانێ فارسی لسالا 1972 ز په‌رتووکا شه‌ره‌فنامه یا میر شه‌ره‌فخانێ به‌دلیسی ژ زمانێ فارسی بو سه‌ر زمانێ کوردی وهاته چاپکرن ئالەکوک دیوانەکا هوزانایە لسالا 1945ز ل باژێرێ تەورێزێ هاتیە چاپکرن بو کوردستان دیوانەکا هوزانایە ل باژێرێ بەیروتێ هاتیە چاپکرن هەمبانە بورینە فەرهەنگەکا کوردی فارسیە هوزی گاوان ژ زمانێ عەرەبی وەرگێرایە مەم وزینا ئەحمەدێ خانی ب زارێ موکریانی لسالا 1960ز ل باژێرێ بەغدا چاپکریە خەیامێ هەژار لسالا 1966ز هاتیە چاپکرن بەیتا (سەرە مەرو لاسایی سەگ ومانگەشەو) لسالا 1957ز هاتیە چاپکرن . ردوان گولی / سوید
