محمەد چەلکی
یۆرگن هابرمانس فەیلەسوفێ ناڤدارێ ئەلمان و قوتابیێ خاندنگەها فرانکفورتا فەلسەفی کو هەتا نوکە ئێکە ژ وان فەیلەسوفان یێ رێبازا رەوشەنگەریا ئەورۆپی بەرنەدای و چرایێ رەوشەنگەریێ ددەستاندا و بەردەوام رەخنێ ل نەهامەتیێن مۆدەرنیزمێ و پۆست مۆدەرنیزمێ دگریت هەلبەت نە دژی مۆدەرنیزمێیە بەلکو ل گەلە و لەوا ب عەقلەکێ ڤەکری سەرەدەریێ دگەل بەرخوردێن مۆدەرنیزمێ و پۆست مۆدەرنیزمێ دکەت کو هەردەم دخزمەتا مرۆڤاتیێ دابن. رەخنە چەکەکە ل وەڵاتێن جیهانا سیێ قەدەغە و بێکارە چونکو هێشتا ئەڤ جیهانە د قۆناغا پێش مۆدەرنیزمێ دژیتن و دیوارێن پیرۆزی و تابۆیان هندێ ستویرە دیوارێ چینێ ب چاڤە پەرێ پیڤازێیە زێدەباری نەبوونا ئازادیێ ب هەموو رەهەندێن وێڤە ژ خوە پرسا بها و نرخێن مرۆڤی هەر نەکە چونکو تەخا دەستهەلاتدار دیوارەکێ پیرۆزیان ل دور خۆ ئاڤاکرنە و هەر کەسێ جورعەت داخۆ و رەخنەکا سڤک لێگرت هینگێ خودێ ژی ستاند و لیستا تاوانباریێ هندا درێژە دادوەر پێڤە ماندی دبن هەتا بشێن دلێ دەستهەلاتداران خۆش بکەن. ژ بەر ڤێ چەندێ ئەڤ دەستهەڵاتدارە چەند مەدالیایێن گرنبها بئافرینن و مەردینیێ بکەن د بیاڤێ مەزاختن و پرۆپاگەندە بۆ وێ مەدالیایێ ل دەف خودان پرەنسیبان یێن بها و نرخێن مرۆڤی پیرۆز رادگرن و خەباتێ دکەن بۆ بەختەوەرکرنا مرۆڤان ئەڤ رەنگ مەدالیایە ب دوو عانێن قەلپ ناکرن چونکو ل پشت وێ مەدالیایێ پرۆپاگەندا دەستهەڵاتێ و پیرۆزکرنا بکوژەک یان بنپێ کەرەک مەزنە د بیاڤێ مافێن مرۆڤی و ئازادیا هزرێ و کەسی دا. بەری ئیمارات دەست ب بەخشینا مەدالیا شێخ زایدی بکەتن تورکیا د سالا ١٩٩٢ێ مەدالیا ئەتاتورکی بۆ ئاشتیێ دامەزراند و ل پێشیێ دا کەنعان ئێڤرنێ کۆدەتاچی و زیندانێن تورکیا پرکرین ژ ئازادیخاز و کوردان و ساڵا ١٩٩٣ێ ئەڤ خەلاتە پێشکێشێ نەلسن ماندێلا کر لێ ماندێلایێ مرۆڤ و خەباتکەرێ ئازادیێ ئەڤ خەلاتە رەتکر، دەما تورکیا ژێ خاستی بۆچی رەت دکەت، ماندێلای گۆت: ئەز ڤێ مەدالیایێ رەت دکەم چونکو بۆ دوو سەعەتان مرۆڤ ل تورکیا کورد بیت دێ تێگەهیت کانێ بۆچی رەت دکەم! هەلبەت ئەڤ گۆتنا ماندێلای وەک بۆمبەکێ ب ناڤ چاڤێن نەژادپەرەستێن تورکڤە پەقی و داوی ب وێ مەدالیایێ هات، چونکو دەولەتا تورک ژ وێ یەکێ دترسا کو دۆزا کوردی تەکانەکا مەزن ب خوەڤە ببینیت و کێشا کوردی بەر ب جیهانیبوونێ ڤە بچیت لەوا ئەڤ مەدالیایە هاتە ڕاوەستاندن، نزا مەدالیا شێخ زایدی پشتی رەتکرنا فەیلەسوفێ ئەلمان دێ داوی بڤێ مەدالیایێ هێتن، ئەڤە دێ مینیت بۆ روی قاییمیا دامەزرێنەرێن ڤێ مەدالیایێ! سەدەمێن رەتکرنا فەیلەسوف یورگن هابرمانسی بۆ ڤێ مەدالیایێ هەمان دیدا ماندایڵیە چونکو وی دا دیارکرن کو ل ئیماراتێ چ رێز بۆ مافێن مرۆڤی و ئازادیا کەسی نینن ب تایبەت رەوشا کارکەرێن بیانی و زێدەباری نەبوونا رەخنێ و سنورداریا بیاڤێ ئازادیا هزرێ. دبیت گەلەک کەس وەسا هزربکەن کو شێخ زایدی وەلاتەکێ پێشکەفتی یێ ئاڤاکری لێ هزرێ ناکەن کو دەما بها و نرخێن مرۆڤی بهێنە بنپێ کرن ئاڤاهیا و پارەی چ بها نامینن. هابرمانسی ئەگەر وەرگتبایە دا رەواتیێ دەتە رژێما ئیمارتێ و ل ئەلمانیا و تەڤایا جیهانا ئازاد داکەڤیتە بەر رەخنێ و نەفرەتێ لەوا ئیمارات چ بکەتن و چەند پاران سەرف بکەت نکاریت خوە ژ تومەتێن بنپێ کرنا مافێن مرۆڤی رزگار بکەتن لەوا دبێژم پارە و پرۆپاگەندە نکارن خودان هەلویستێن مرۆڤاتیێ بکڕن یان د سەردا ببن لەوان مەدالیا کەسێ نەمر ناکەت بەلکو هەلویست و مرۆڤ بوون خزمەتا مرۆڤاتیێ کرن مرۆڤی نەمر دکەتن.
