کرمانج هاریکی
ب هزاران سالا د کارێکتەرێ تێگەهێن مروڤی دا واتە مروڤێ (هومو سیپیەن) خەیال یا ئەکتیڤ و کاریگەر بویە. مروڤ ل خەیالەکا بەرتەسکا حەزێ دەرنەدکەت. حەزا مروڤی یا بەرتەسکا کورتبینا کورپەیی بو. ل چوارچێوێ هەستێن مروڤی یێ سادە دەرنەدکەت. ئەڤە د کەسی دا بو ئەگەرێ لێگەریانا . بو پرکرنا بوشایێن ژیانێ ل کور ئالوزی و گەشەکرنا هشی یا ل دور خو گەریای. چەند مروڤ پتر د ژیانێ دا دبو خودێ سەربور و ئەزمو د هەڤتەریب هشێ مروڤی ژی ب رێژەیەکا هێدی گەشە یا کرێ. تا بگەهیتە وی رادەی خەیال رادەستی ئەزمونێن هشی ببیت. هشێن کەسی بونە خەزینا مەخزایێ دەولەمەند کرنا هشێ گشتی.، گەشەکرنا جڤاکێ ب گەشەکرنا هشێن ئەدیڤیدوێل ڤە هاتنە گرێدان. ئەندیڤیدوێلیا هزرێ هێزەکا کولەکتڤ پەیداکر.مێشك راکرە ل سەر لنگان ئەکتیڤ کر. هەبونا باوەریێ ب خەیالەکا خوش جوشەکا ئارام بەخش دەتە ژیان و مرنا مروڤی. کەسێ باوەرمەند پرانیا وان حەزناکەن گوهداریا باوەریێن دی بکەن . حەز ناکەن ل بازنا خەیالا باوەریا خو دەرکەڤن. ئەو بزانێن درویە ژی لێ وێ دخوازن. ئەو یا بو وان خوشە ل سەر وێ هیڤیا درەو بمرن. لێ ل ڤێرە خو و وژدان د هێنە ئورتێ . ئایا تە خو یان تە وژدان؟ ئایا خو گرنگە ل دەڤ کەسی یان وژدان؟ خو یا مروڤیە بو کەسیە د خزمەتا ئاسودەیا کەسیدایە. لێ وژدان یا پانوراما و بەرفرەیە بو یێدییە. واتە بو جڤاکێیە. مروڤێت گرنگ د جڤاکاندا و یێن دبنە سمبولا مروڤایەتیێ ل سەر وژدانەکا ئەسودە بو زاتێ جڤاکێ وەک ئایدیایەکا پوزەتیڤ کاردکەن .ئەڤ ئایدیایەیە کو بەیاڤێ پێشڤەچونێ بو مروڤی وەکی تاك و جڤاك ڤەدکەن . دونیا ب عەقلێ فەلسەفی پێشکەت. کار و خەباتا فەیلەسوفان کار و خەباتەکا وژدانی بو . لێ مروڤێن ئێگوئیست و کەڤنەشوپ و کونزەرڤاتیڤ ل سەر بەیاڤێ بەرتەسکێ خو کاردکەن. پێغەمبەر و راهبێن ئولان ئایدیایا خو هەلبژارت. ئاسودەیا کەسی د خودا دیت. دخوازن دونیا ل بەیاڤێ حەزا وان دەرنەکەڤیت جڤاك هەر دەم یا کلاسیك و نڤستی بیت. ب ڤی رەنگی دوری پرێنسیپێت زانست و عەقلی خو رادگریت. دا مروڤەکێ ل بەلا ترسا مرنێ رزگار بکەن. بو کو مروڤ ببیتە پارەکا ژیانا جاویدانی ، مروڤ ل ژیانێ بێ ئومێد نەبیت پێغەمبەر و حەکیمێن خودان ئیگویا نهێنی ل رێیێن نەپەن گەریان . ئەو رێیێن نەپەن و چارەسەرێن عەقلانی یێن وان دیتیەڤە دەرباز بونا وان بو بو جیڵانا خەیالی و پەیداکرنا زاتەکێ ئافرێنەر. رێکەتنا خو د گەل وێ زاتێ خەیالی ل سەر ئایدیایا خو دامەزراند. هەر ئەو خویە ل دەڤ زمانێن هند و ئیرانی بویە خودا. هەڤپەیمانیەکا نهێنی یا بێ بەلگەهێن هشی د ناڤبەرا وی خودێ و پەێامبەرن چێبو. د وێ هەڤپەمانیێ دا رێیێن رزگاریا مروڤی ل مرنەکا ئەبەدی دانان. لێ دا مروڤ ل ژیانا جاویدانی (ئەبەدی) بێزار نەبیت ل گور ئالاڤێن تەرفیهی گەریان. چاوا مروڤێ عەقلانی و خوەدێ وژدان ب ژیانا یێک جار ل پەی ئامیرێن خوشگوزەرانیێ (ترفیهی) گەریان. ب هەمان هشمەندیا خەیالێ گەریان ل پەی ئافرێنەرەکێ کو هەر تشت ب، ژیانا جاویدانی بەرهەڤ کربیت. ئەگەر کەسایەتیەك ئیگوئیست خو پەرس نوکە بیر ل پرێنسیپێ ژیانەکا جاویدانی بگەریت. دێ بەحس ل هندەك ئامیر و ئامرازێن دێی یێن تەرفیهی خوشگوزەرانی کەت. ل چەرخێن پێشین و ناڤەراست عەقل یێ لاواز بو لێ د هەمبەر لاوازیا عەقی دا غەریزە یێ ب هێز بو. پرانیا هەرا زێدە یا مروڤێن جڤاکێ نان و گان بو گەلەکێ د گرنگ بون.لەورا یێ سادە و خوش باوەر بو. ب حوریا و ئالاڤێن رابواردنەکا غەریزەیی هاتە رازی کرن.
