محسن ئوسمان
رۆژئاڤا گۆت “وەرن ئەزموونا مە ل بەرچاڤ بگرن”، مە ژی بەرسڤدا و گۆت “ما هوون کینە؟”، هەر هزرا ژ نک هەوە بهێت بەرهەمێ گاورانە/ تابۆیە، لەورا بکێر مە ناهێت و هەر هزرەکا ل نک مە ژی پاک و خوەیی بنگەهەک خوەریە، لێ بێ مفایە. ب ڤێ تێگەهشتنێ، نە بەس ئەم بەشداری خالێن هەڤپارێن کولتورێ رۆژئاڤا نابین، بەلکو ئەم ب هشمەندیا خوەیا کەڤنار، مینا “بینەرێن زکرەش و کۆمرەش” ل هەمبەر تەڤ پێشکەتنێن رۆژئاڤا راوستیان. ئەڤێ رەوشێ تێگەشتنەک درستکریە، هەموو ئارێشێن مە ل نک “یێ دی”نە، لێ “ئەز”ێ ژ شاشیان پاکم! ئەڤ ئەقل و کولتورێ رەش و سپی، “ئەوێ نە دگەل منە، پا دژی منە!”، چ رەنگێن دی یێن ژیانێ فام ناکەت. ئێدی هەر کەسێ دگەل “من/ ئەز” نەبیت، ئەو گاورە/ خائینە.ل سەر ڤێ پاشخانێ، گەلێن پاشڤەروو نکارن خوە ژ دیاردا “ئێگۆلۆگیا/ Egologie ــ زانستێ ئەز” رزگار بکەن، چونکو هەموو واتەیان ددەنە خوە، لەورا د ناڤ رووپەلێن دیرۆکێ دا دبنە بەنی. ئەڤ حەزا “ئەز” گەهشتیە ئاستێ هندێ، “دیرۆک ئەزم!” د ڤێ هزرکرنێ دا، “ئەز ــ Ego”، دبیتە بنگەهێ تەڤ کریاران. لەورا شەنگستێ تێگەهێ کۆدەتایێ ب خوە ژی، ژ هزرێن نێرگسی دهێت، ئها ئەڤ تێگەهشتنە ب “ئەز کۆدەتایی مە، پا ئەز هەمە”(1) دهێتە بناڤکرن.ئەزموونا مرۆڤاتیێ ژ ڤان جورە ئەقلێن نەساخ و لەنگ یا پرە، مینا گرینگیا قانوونێ ل چاخێ سومەریان، گەهشتبوو وی ئاستی، کو حەموورابی بێژیت: “ئەز قانوونم”(2). هەروها جاران ژی مەملەکەت و سولتان یێن کەسان بوون، مینا “لویسێ چواردێ/ 1638 ــ 1715 یێ فرەنسا دگۆت: دەولەت ئەزم/ ئەز دەولەتم”(3)، بەلێ گەلێ فرەنسی خوەنیشاندانکرن و گۆتن ئەگەر دەولەت تو بی، پا “گەل ئەمین”. دیسان “دەما ل سەر سروشتی سیستەمێ سیاسی ل ولاتی ژ بورقیبەی پرسین، بورقیبەی بێ دوودل گۆتی: سیستەمێ چ؟ ئەز ب خوە سیستەمم!”(4) ل سەر ڤی کولتوری، ئیرۆ ژی پارت و دەولەت ل رۆژهلاتا ناڤین، ئانکو کەسەک. ئها ئەم د ناڤبەرا “ولات ئەزم و ئەز ولاتم” دا هندابووینە.ب کورتی، ئەو مرۆڤێ یەکێ یێ ل راستیێ گەریای، ئەو یەکەم کەسە زیندانا مسوگەری و هەموو راستی ل ئالێ منە، ئافراندی. ب ڤێ هشمەندیا ڤیروسا کەڤنەشۆپیێ، ئەم تەڤ واتە و راستیێ ل نک خوە دبینین. لەورا مەزنترین دژمنێ مە یێ ئیرۆ، ئەم تەڤ راستیێ مۆنۆپۆل بکەین. ئها ئەڤ رەوشێن هوسا یێن ئالۆز، ئەقلی ژ کار دئێخن و هزران لەنگ دکەن و کاودانێن مە ژی راستی ڤێ پرسێ دکەن: گەلۆ ئەڤ ئەقل و رەوشە، ژ دەرڤەی خوەکوژیێ دکارن چ دی بکەن؟!ژێدەر1) ادریس هاني ـــ خرائط إیدیولوجیة ممزقة/ الإیدیولوجیا و صراع الإیدیولوجیات العربیة و الإسلامیة المعاصرة ـــ مٶسسة الإنتشار العربي، ط1، بیروت ــ لبنان، 2006 ص75.2) عبداللە اوج آلان ـــ الفوضی في حضارة الشرق الاوسط و الحلول المحتملة/ مختارات من مرافعات القائد عبداللە اوج آلان ـــ منشورات قسم الترجمة العربیة في لجنة الإعلام و التنویر، ص23.3) جیوفانا بورادوري ـــ الفلسفة في زمن الإرهاب/ حوارات مع یورغن هابرماس و جاک دریدا ـــ ترجمة: خلدون النبواني، المرکز العربي للأبحاث و دراسة السیاسات، ط1، بیروت ـــ لبنان، 2013 ص254.4) نزیە ن. الایوبي ـــ تضخیم الدولة العربیة/ السیاسة و المجتمع في الشرق الاوسط ـــ ترجمة: امجد حسین، المنظمة العربیة للترجمة، ط1، بیروت ــ لبنان، 2010 ص413.محسن ئۆسمانبەرلین، 2021.06.15
