مهەمەد چەلکی
ڤەکشیانا ئەمریکا ژ ئەفغانستانێ گەلەک ل سەر هاتیە نڤیسین و سەدەمێن ڤێ ڤەکشیانێ وەک نڤشتیەکا د هزار و ئێک کابلۆخکا دا پێچای هێلا … ل ٣٠-٠٧-٢٠٢١ من گۆتارەک بەڵاڤکر لبن ناڤێ: ڤەکشیانا ئەمریکا ژ ئەفغانستانێ ڤەکرنا دەرگەهێن دۆزەخێیە! و تێدا من دیرکریە کو ئەڤە پشکەکە ژ سیاسەتا رۆژئاڤای بۆ رۆژهەڵاتا ناڤین دا هەر بمینیت دویری پێشکەفتنێ و بمینیت بازارەکێ باش بۆ کاڵایێن رۆژئاڤای(یێن لەشکەری و پیشەسازی) و هنارەدەکرنا ووزێ و پەترۆلێ ب کێمترین بها، زێدەباری چەمبەرکرنا ئیرانێیە بهێزەکا توندڕەوا سونی وەک چەکۆچەکی هنداڤی سەرێ ئاخوندێن شیعە ئانکو ئێک ژ نهێنیێن ڤەکشیانا ئەمریکا ژ ئەفغانستانێ هلکرنا گولۆپا کەسەک بوو بۆ تالیبانان دا حوکمی ل کابول بکەن. لەوا ب کێمترین دەم تالیبان شیان باژێر ل پەی باژێری بستینن و بێی کو حوکمەتا کابولێ بشێت بەرسینگێ تەلەرویتێن ریه گەڤۆزێن تالیبانان بگریت، هەلبەت ناهێتە ژبیر کرن کو حوکمەتا کابولێ حەتا حەفکێ د گەندەلیێ دا نقۆم ببوو و لەوا لەشکەری بەرەڤانی ژ گەندەلکارێن کابولێ نەکر. گەندەلی ژبلی ژ کارخستنا دینەمۆیا پێشکەفتن و وەرارێ هەستا نیشتیمانپەروەری و هاوڵاتیبوونێ ژی د دلێن وەڵاتیان دا دکوژیت و هەستا بەرخوەدانێ ناهێلیت. لەوا وەسا ب ساناهی ئەڤرۆ تەلەرویتێن تالیبانان کابول ستاند. ب کەفتنا کابولێ دووبارە دبێژم ڤەکرنا دەرگەهێن دۆزەخێیە بۆ رۆژهەڵاتا ناڤین و هەوەکا دن یا شەرێ تائیفی دێ ل دەڤەرێ گەرم بیت. کەفتنا کابولێ زەنگەک مەترسییدارە و هەروەسا د هەمان دەمی دا ژی زەگەک هۆشدارییە بۆ حوکمەتێن رۆژهەڵاتێ کو ل خوە بزڤڕن و هەر چنە بیت مەنگەنێ گەندەلکاری و قۆرخکاریا دەستهەڵاتێ پیچەکێ سڤک بکەن ئەگەر نە خوە ل بەر پێلا بایەکێ تەلەرویتێن ئیسلاما سیاسی ناگرن. تالیبانان شیانێن گرتنا دەستهەڵاتێ نەبوون چونکو خەلکێ ئەفغانستانێ دەستهەڵاداریا تالیبانان ئەزموون کربوو، لێ گەندەلکاری و ب هەدەردانا سامانێن نەتەوی و سەتمینا پرۆسەسا دیمۆکراتیێ خەلک نەچار کریە کو بەرەڤانیێ ژ وێ دەستهەڵاتێ نەکەتن، یا دن ژی ئەڤە پشکەکە ژ سیاسەتا ستارتیجەیتا دومدرێژا رۆژئاڤای یا ب ناڤێ پشێویا ئافرانکری(ئەلفەوزا ئەلخلاقة). تالیبان ب دووبارە هاتنا سەر تەختێ دەستهەڵاتێ و بڤی رەنگی و بێ شەر پەیادەکرنا نەخشێ ستراتیجیەتا ئەمریکایە دا سیاسەتا پشێوییا ئافرانکری و هەروەسا دا هەرەسێ ب حوکمڕانیا ئیسلاما سیاسی بینیت. هەرەسا ئیسلاما سیاسی دێ گەلەک جۆ جۆبارێن خوینێ و وێرانکارەیەکا مەزن ل پاش خوە هێلیت و دەڤەرێ ژ هێلا شەمەدەفرا پێشکەفتنێ دویر ئێخیت.کابول کەفت لێ پشتی کابولێ دیوارێ وەرار و پێشکەفتنێ ل دەڤەرێ هەڕفی و دەڤەر بەر ب دۆزەخەکا شەرێ تائیفی و ئتنیڤە دچیت. ب کەفتنا کابولێ دەرگەهێ دۆزەخێ و پشێوییا ئافرانکری ل دەڤەرێ ڤەبوو و کەفتە وارێ پەیادەکرنێ
