بەشی سێیم
کرمانج هاریکی
زور نهێنی هەیە مروڤی ئاسایی ناتوانێ بزانێ و دەرکیشی پێ ناکات. ئەم جیهانە بەهوی بەرژەوەندی دەستە جەمعیەکانی کومەلە مورڤێك هەردەم پلان بو دارشتنی ئیستیراتیجیەتێکی چونیەتی زال بون بەسە کومەلگای مێگەلدادا دادەرێژن. بویە بە درێژایی مێژو حیزب و رێکخراو و گوروپی وا دروست بوە کە جاری وا هەیە توانیویانە جیهان کونترولە بکەن. هەندێ جار باس لە هەندێ رێکخراوی نهێنی و کارامەی لە پشت پەردەکان کە جیهان بەرێوە دەبەن دەکەن کە بو زوربەی مروڤەکان جێگەی نامون و جێگەی سەرسورمانە. چونکە مێشکمان دەرك بەو ئیدێیانە ناکات. ئەو ئیدێیانە وە توکمە و قول و نهێنین مروڤێکی ئاسایی ئاستەمە بیریشی لێ بکاتەوە. بەلام لە رەوالەت دا پیاو دەتوانێ بلێ ئەم سەردەمە جیهان لەرێی سیستامی ئیدیولوجی و ئیندوستری تەکنولوجێ ئەلەکترونی بانکەوە بە خراب ترین شێواز بەرێوە و ئاراستە دەکرێ. بە شێوەیەك لە شێوەکان وا کونترولی هەلسوکەوتی مروڤەکان کردوە کە جێگەی قەبول عەقل و لوگیك نەبێ. ئەمەش بە بریاری دەستەیێکی تایبەتی ملهوری بێبەزەیی کاپیتالیستە هەرە لوتکەکان دەکرێت. ئەو دەستە بوگەنە کاپیتالیستیە توانیویانە جیهان کونترول بکەن. هیچ دەرفەتێك بو هاودژەکانی نەیهێشتوە کە تیا جولە بکەن. بەتایبەت دوای روخانی بلوکی سوسیالیزم و روخانی دەسهەلاتی کومونیزم دونیا بو بە یەك جەمسەر، ئەو تاك جەمسەرەش بە ئارەزوی خوی هەولی هەلتەکاندنی کەسایەتەیەکانی کومەلگای مروڤایەتی دەدات. تەنانەت لە قەزانج و چونیەتی قازانج کردن بیر لە هیچی تر ناکەنەوە. هەمو ئەو مروڤانەی کە بروای بە خویان و وەلاتەکەیانەوە هەبو لە ژێر دروشومی دیموکراتەزیرونك و گلوبالیزم دا بە روبوتە کراون. مروڤێکی بەکارهێنەر وەک ئەوەی کە لە خەویکی بەردەوام دا خستویانە بازار، بە ئارەزومەندانە بو بە پاشکو بو ئەم سیستەمە بوگەنەی تەکنولوجیە. زور بێ بەزەیی و بێ وژدانانە کار لەسەر روخانی مێشکی مروڤ دەکرێت. وا لە مروڤەکان کردوە کە تەنهایی بو خویان بکەنە جیهانی ژیانی روژانەیان. ئیتر تەنها پەیوەندی لە گەل ئامێر و لە رێی هەمان ئامێرەوە پەیوەندی بێ دەنگیانە لەگەل خەلك هەبێ، کونتاك بەجارێ نەمێنێ. ئەو بوشایەی کە لە غیابی ئەیدیولەجیەتدا بەرپا بوە ، لە دو لاوە زور بو کومەلگاکان زەرەرمەند بوە. هەست و نەست و سوزی مروڤایەتی لە روحی کومەلگاکاندا بەجارێ بەرەو لاوازی بردوە. ئەم ئەتموسفێرە شومەی ئاوابونی سەردەمی یەیدیولوجیەت بوە هوی گەشەکردنی سەرلە نوێی دینە خەیالیەکان ، مروڤ بەجارێ پێویستی بەوە بو بو رابوردویێکی خەیالی بگەرێتەوە. چونکە ئاسوی پێشەروژ بەرەو رەشی لێلێ تاریکی رێگوزەری کرد. بویە دین دیسان سەرلە نوی لە زوح و پەیکەری مروڤەکانا سەری هەلدایەوە کە ئەو دینە ئاشوپیانە جێی ئایدیای مروڤایەتی گرتەوە. واتە ئەلتەرنەتیڤی ئەیدیولوجیەت بو بە دینە کونەپەرستەکان و کەرانە وە بو رابوردو بو تاکە روئیا و چارەسەری سەردەم. بەتایبەت لەناو ئەو گەلانەی لە قوناقی گوراندا بون بەرەو ئاسوی پێشکەوتن و سکولاریزم. رێرەوی گوران بەشێوەیێ لە شێوەکان شێواند و لە رێرەوی رەستەقینەکەی دور خستنەوە. واتە مروڤ گەراندەوە بو قوناغی سەرەتایەکانی دەرەبەگایەتی و خێلەکی و نەیان هێشت گەلە پاشکەوتەکان بەرەو قوناغی سەرمایەداری و سڤیلیزاسیون برون. ئەم سیستەمە نامروڤیە هەر نەک تەنها تاکەکانی کومەلگا دواکەوتوەکان لە ژێر هەژمونی دەنالێن ، بەلکو تاکەکانی هەمو جیهان تێوە گلاون. مروڤ لە ئەکتیڤیتێتی مروڤایەتی وەستێنراوە. مروڤایەتی دەبردرێتە دوخێکی سرکردنێکی ناموی ناهەموار. ئەم کەش و هەوایە بالی بەسەر جیهاندا گیراوە، ناهێلێ تاک و کو بە بێی خواستو ئیرادەی ئەو دەستەیە پیمریالیزمیانە بجولێن. ئەم رەوشە ناهەموایرەیە کە کارل مارکس ل کاپیتال دا پەنجەی بو درێژ کردوە. زور بە وازحی باسی لێوە کراوە.کەوا نابێ دونیا بخرێتە دەستی تاکجەمسەری سەرمایەداری کە بەرێوە ببردریێت.کەواتە ئەم جیهانە پێویستیکی مێژویانە ب ە مونافسەیێکی بەهێزی هەیە کە نەهێلێ عەقلیەتی گەنیوی نامروڤ دوستانەی سەرمایەداری کونترولی جیهان بکات. ئەم ئەتموسفێرە ناهەموارە بو ئەگەری بەجارێ روخانی حیزبە تەقلیدیەکانی سوزەکی روژهەلاتی ناوەراست. سەرانی حیزبە کانی روژهەلاتی ناوین بە چەپ و لیبرال و کونزەرڤاتیڤەوە بونە بەژێك لەو پروژە پلانەی دارێژراو. دەست بەجی دەستیان لەو ئارمانجە دورانەی کە تا رادەیێک یایان بو هەلگرن.. ئەگەر بێت و حیزبێکی روژهەلاتی ناوەراستی حسێب بو کراوی وەکو یەکێتی نیشتیمانی کوردستان وەک نمونە بیهێنینەوە. دەبینین کە لەسەردەمێك( ی ڻ ك) پەیدا بو کە دونیا دو جەمسەری ناهەماهەنگ و لە ململانێیکێ گەرم و گور دابون.ئەو ململانێی جیهان خستبوە ناو شەرێك کە بەشەری سارد ناو دەبرا. هەژمونی هەوای سوڤیەت لە ناوەراستی نزیك کاریگەر بو. مودێلی حیزبە مارکسیست و چەپرەوەکان بو بویە ئەو ئەلیتە رەوشەنبیری تا رادەیەك سکولار بە پێویستیان زانی ببن بە خاوەنی ئاراستەیێکی سیاسی چەپرەو و مودرێرن. لە سەر ئاستی حەزە کورتبینەکانیان خەلک لە دەوری حەزە نا دیراسەکراوەکانیان کو بکەنەوە. لە سەر حسابی نوخازی سکولاری خەلکی کوردستان پێ هەلخەلتنێنن. دوروشمی جوان و بەراق و عاتفیانە بو بە پلانیان، بو چونیەتی جوشدانی جەماوەری خەلکی کوردستان. لە هەمان کات دا ئەو دەستەیە لەروی فیکری و دونیادیدەیی لەبەینی خویان زور نارێک و ناتەبا و ئاست جیاواز بون. هیچ یەك لەوان لەگەل ئەوی تر راسگو و سەراست نەبو. هەر یەکەو مەرەمێکی سیاسی بە شاراوەیی لە مێشکیدا بو. هەر یەکەو ئەو یەکێتیە بەرەو لایێکی فیکری خوی رادەکێشا. لەوپەری لیبرال و تا ئەوپەری چەپ و کونزەرڤاتیڤ جێیان لە قیادە کردنی ئەم گوروپەیەدا دەکردەوە. هەر هەموو ئەو جەمسەرە هەڤدژ و نا موتەجانسانە بە حیکمەتی سەرکردەی کاریزمایی رەوانشاد مام جەلال لەیەك کوکردبونەوە. بەرژەوەندی هاوبەش و مەترسی چارەنوسێکی هابەش و کاریزمای مام وایان لێ کردبو نەیان دەتوانی بێی یەکتر بژین.
بویە یەکێتی بە تاکتیکێکی هەلخەلێتنەری دروشمی کوردستانی بون لە ژێر هێزی فیکری کومەلەی رەنجدەرانی کوردستان توانی ئەلیتەی سەردەمی هەشتاکانی سەدەی رابوردو بە خویەوە ببەستێت.کەسایەتیێك لە ناو شەرەکان دروست بون دەیانتوانی گوران لە کومەلگاکە بەرپا بکەن. ئەمەش بو هەرەش بو سەر دەستەی رابەرایەتی ی ن ك بویە هەر زو بە بیرکردنەوەیێکی هاوبەش کەوتنە لێدانی سەرانی کومەلەی رەنجدەرانی کوردستان و بێ نرخکردنی پرێنسپی فیکری کوملەو چەپرەوی دیدی ئەلیتە لە سنوری قەلەمرەویەکەیاندا .
