جاسم محمد شرنەخى
ل کوردستانا مە وهندەک پارچێن دیترێن ڤێ جیهانێ دوو شاشى هەمبەر عەشیرەتێ دهێنە کرن: یا ئێکێ دەمێ ب ئاوڕەکا کێماسى بەرێخودان لێ دهێتە کرن، و گازى بلند دبن ژبۆ وێ چەندێ: هیچ ڕۆلەک بۆ عەشیرەتێ نەمینت وەکو مەرجەک ژبۆ شارستانی و باژیڕیێ، ویا دویێ بەرۆڤاژى یا بوورى دەمێ سەر ژنوى و بۆ ئارمانجەکا پاشڤەڕۆ عەشیرەت دهێتە گازیگرن دا ببتە سەنتەرێ کارێ سیاسى ل سەر بنیاتێ بژارتنا کەسانێن عەشائیرى وەکو کاندید ژبۆ گەهشتنا جهێن گشتى و ڕێڤەبرنا سازیێن نیشتمانى، واتە: پیڤەر هیچ پەیوەندى ب بنەمایێ ئیداریێ دروست (کەسێ هەژى بۆ جهێ هەژى) نە مینت، ل شوینا وێ گەهشتنا کەسێ خوەدى پشتەڤانیەکا بهێزا عەشیڕەتگەرى بۆ جهێ هەژی و گشتى هاتە پەیڕەوکرن، ڤێجا بلا شیانێن تایبەتێن هزرکى و سیاسى و ڕەوشەنبیرى و ئیدارى ل گەل سالۆخەتێن ڕەوشتى وەکى دەستپاکیێ ل گەل یێن دەرۆنیێن پێدڤى بچەنە د قیرێدا و کۆرى بەرژەوەندیێن حزبى و کەسۆکى ببن! ب مخابنیڤە وەکى دیار ئەڤە دەهان ساڵە ل ڤى وەڵاتى ئەو هەر دوو جۆرێن بوورین یێن شاشیان یان ژى بێژین یێن خرابیان هەمبەر عەشیرەتێ د هێنە کرن، لێ یا ڕاست ئەوە بکارئینانا عەشیرەتێ (ئیستیغلالکرنا) وێ زۆر یا دژوار و بهێزبوو ب ئاوایەکێ زیان گەهاندیە جڤاکێ کوردى و گەهاندیە پرۆسیسا سیاسى و دیموکراسیێ، بێ گومان گەهاندیە عەشیرەتا کوردى ژى، دەمێ ئاگرێ رکابەرکرنەکا عەشیران ل گەل هەڤ هەلکرین و سۆتەمەنى پێداکرین، نەکو پێشبرکیەکا پرۆژەیێن سیاسى و ئیسلاحى پەیداکرین و بەریکانەیەکا شەیف دناڤبەرا شیان و پێچیبوونێن بەربژێران کرینە بناغە و بنیات، د ئەنجامدا یا ل هاوڵاتى و بابێ وى یێ پتر دەمارگیر و تاگیرێ عەشیرەتا خو بت بێى هیچ بەرانبەرکرنەکێ دناڤبەرا کاندیدان بکت ئەرێ کیژان خودان شیانتر و ژێهاتیتر و چاکترە، بلا سیفیێ بەربژێرێ عەشیرەتا وى چەوا بت و ژیاننامەیا وى چەندا بێ سەروبەر و لاواز ژى بت وهەتا بلا یا ڕەش ژى بت دێ شەرى بۆ ب سەرئێخستنا وى کت. ل گەڕێن بۆریێن هەلبژارتنا ئاستێ هیممەت و هەستگەرمى و بزاڤا ڕژد یا گەلەک دەنگدەران ل پشتەڤانیا کورێ عەشیرەتا خۆ زۆر یا بەرزبوو، ئەگەر ژى ئەو زیندیکرنا گیانێ عەشیرەتگیریێ یێ پاشڤەڕۆ بوو، ئەوێ ژلایێ حزبانڤە و نەخاسمە یێن دەستهەڵاتدار هاتیە ساخکرن، تا گەهشتیە وى ڕاددەى کاندیدەکێ پەرلەمانى بیێ هیچ شەرمکرن و فهێتیەک دکرە هەوار: (عەشیرەتا مە … یا دمەترسیێدا)، هەر وەکى ئەم نە ل چەرخێ شارستانى و ئەنترنێتێ دژین بەلکى ژ نهالا کویرا مێژووا سەر دەمێ ئەبو جەهلى و ئەبۆ لەهەبى ئەم دهێن، دەمێ هۆزانڤانەکێ وى زەمانێ مینا کاندیدێ بەحسێ وى بوورى د گۆت: وهل أنا إلا من غزیةٍ إن غَوتْ**غويتُ وإن ترشدْ أرشدِ واتە دبێژت: ئەز تەنها ژ کۆمەکێ مە ئەگەر بسەردا چوو دێ ل گەل واندا بسەرداچم، گەر بەرێ وێ گەڤتە ڕاستەڕیێ ئەز ژى دێ ڕاستەڕێ بم! بەڕێ خۆ ب دەنێ ئەڤێ خەلەتکارئینانا عەشیرەتێ چ ب سەرێ مە ئانى، ل شوینا هەمى لایەن ل کەسێ زیرەک و بکێر ئەرکێن پەرلمانى بهێت بگەڕن و بکەنە کاندیدێ حزبا خو، مخابن هەر ئێک بۆ خۆ ل کورێ ئاغا عەشیرەکا گران دگڕیا ژبۆ کومکرنا قەبارەیەکێ مەزن یێ دەنگان کووم بکت، بلا گەل وەڵاتێ پێدڤى عەقلێ یاسادانان و سیاسى و پرۆژەیێت ئاڤاکرنێ بچنە جهنم وبئس المصیر، گۆڕبابێ مللەتى و نیشتمانى ژى بتن، لەوا حالێ مە ئەڤەیە! دڤێت ل پێشاهیا هەر تشتەکێ بێژین ئەو پیس کارئینانە دژى وى رۆلێ عەشیرەتێیە ئەوێ خوداى ڕاگەهاندى: ((وجعلناکم شعوباً وقبائل لتعارفوا- مە ژبۆنا هەڤنیاسینێ هوین کرینە گەل و عەشیرەت)). عەشیرەت، واتە ژیوارەکێ سرۆشتیێ سوسیولۆژیە، ب دان و ئیڕادەیەکا خۆدایى چێبوویە ویا بەردەوامە ژی، لەوا فەرە بزانین قەت بێ ڕامانى و ئارمانج پەیدا نە بوویە، رۆلێ عەشیرەتێ زۆر مەزنە و پڕ ب مفایە د بیاڤێ پاراستن و ڕێزگرتنێدا ل بهایێن بلندێن جڤاکى و ڕەوشتى مینا: دلێرى و جوامێرى و مەردینى، ئاسانکرن و ل هەڤهاتن و سولح و ئیسلاحێ، ژبلى پاراستنا زمان و زاڕاڤ و دەڤۆکێن زمانى، زێدەبارى پارێزەرێ ل خێزان و کەسان ژى ژ حەلیان و خۆ ژبیرکرن و نفش ژبیرکرنێ ژى، دیسان ڕۆلێ ویێ فەرهەنگى و کەلتۆرى گەلەک گرنکە د بەردەوامیا مانا ژهەڤجوداهیێن تیتال و ئۆرف وعادەتاندا، ئەڤێن بوورى هەمى فوسەیفوسائەکا زۆر جوانا ڕەنگاوڕەنگە د ئەرد و ئەسمانێ وەڵاتێدا د برقیت. لێ ب کارئینانا عەشیرەتێ ژ بۆ مەرەمێن هەلبژارتنا هیچ پەیوەندى نە ژ نێزیک نە ژ دویر ب وان دیمەنێت جوانێت بووریڤە نینە، بەلکى شێلاندن کرێتکرنا دیمەن و سیمایێ عەشیرەتێیە و دەربازکرنا دارەکێیە بۆ ناڤ خرخالێ پڕۆسیسا کارۆبارێن گشتى و سیاسى. لێ هەر چەوان بت میزاج و گێول و هزرا تەخەکا باش ژ دەنگدەران ئەڤ سالە چەندەکێ بەرەڤ پێشڤە چوو دژى ئیڕادەیا خرابکارئینانا عەشیرەتێ، لەوا دڤێت مە زڤڕینەک ل ڤێ گهوڕینا گرنک هەبت.
