پەیبەڕێ پەنابەڕ
قوڕبانی دان ژ پێخەمەت سەڕخوە بونێ و سەڕدەستیێ ئاساییە و د دیڕوکێ دا گەڵەک میناک هەنە لێ یا کو سنغافوڕێ د ڕۆپەڵێن دیڕوکێ دا توماڕ کڕی تشتەک نوی و جودا بویە ب هزڕا من چوداهی ئەوە د ساڵا 1959ێ چودابویە بتایبە پشتی داگیڕ کاڕیا ئنگلیز و دڤیا دگەڵ مالیزیا بیت لێ جهێ داخێ بو مالیزیا ڕازی نەبو و ڤیا ژ خو ڤەکەت پشتی د گەنگەشەکا پەڕلەمانی دا ب سڤکی و یاڕی پێ کڕن ژ ئیکەتیا ماڵایا کڕیە دەڕ ڵ ساڵا1965ێ وە گوتی سینگافوڕ زبلدانە ودڤێت ژخوە ڤەکەین سەڕوکێ پێشیێ یێ سنگافوڕێ(لی کوان یو) ب ڕوندک و هیڤی کڕن داخواز کڕ کو ڕێ پێ بدەن دگەڵ ماڵیزیا ب مینیت چونکی سنگافوڕ وەڵاتەک نینە خەڵکێ وێ ب ئاسودەی تێدا بژیت لێ پێ سود بو . پڕا نیا وەڵات و مڵڵەتێن جیهانێ هەڤخەم بون دگەڵ خەڵکێ سینگافوڕ کو داهاتێن سڕوشتی یێن وی وەڵاتی د هنگی دا بەڕگێ ئیداڕەدانا وی وەڵاتی ناگڕیت و پڕس و هەژاڕی و نەداڕی و نەخوشی دێ خەڵکێ وێ بێجاڕە کەن. لێ پێچەوانەی هەمی بوجونا سنگافوڕ بو بهێزتڕین دەوڵەتا جیهانی و بو گەڵێ جیهانێ دووپاتکڕ کو ئەو دێ وەڵاتەکێ پێشکەفتی ئاڤا کەن ئەو سەڕکەفتن ژی هەمی ڤەدگەڕیێت بو سەڕوکێ پێشیێ و بابێ ڕوحیێ سنگافوڕی لی کوان یوی . سینگافوڕ د ساڵێن 1960دا کێمتڕ بو ژ 2 ملیونا دڕوبەڕەکێ 710م کم2 دا . داهاتێ تاکێ وی وەڵاتی کێمتڕ بو ژ 1 ملیاڕ دوڵاڕێ ئەمڕیکی ، لێ ئەڤڕو داهاتێ وی وەڵاتی 447.3 ملیاڕ دۆڵاڕە ئانکو دساڵێت شێستا دا داهاتێ تاکە کەسی 427 دوڵاڕ بون لێ نوکە 2017 دوڵاڕە!! ئانکو پتڕ ژ داهاتێ تاکێ ئەڵمانی و فڕنسی و یابانی بەڕێ ژ گەندەڵتڕین دەوڵەتێن جیهانێ بو لێ پشتی سەڕوکێ وی وەڵاتی دڕوشمێ (پێتڤیە پێستڕک ژ سەڕی ڤە بهێنە پاقژ کڕن ) بڵند کڕی و دەست بچاکسازیا کڕی سینگافوڕا بو وەڵاتێ هەفتێ د جیهانێ دا پشتی ژێرخانا سیستەمێ بانکی و قەدەغەکڕن ئاڵوگوڕا دڕاڤێ ئینانا بەڕهەمین دەڕەکی و بیانێ و پەڕە ب بەڕهەمێ ناڤخویی دای وگڕنگی دایە بهایێ پاڕێ وەڵاتێ سنگافوڕی و بایخ دان ب کەڕتێ تەکنوڵوجیا دای شیا بوژانەوێ بێختە کەڕتێ ئابوڕی د هەمی بواڕا دا چ دباڕێ جێگیڕکڕنا سیستەمێ بەنکی چ چێکڕنا فڕوکێن نایاب چ بازڕکانیا کناڕێن دەڕیایی چ ژی دەڕخستنا گازو غازا و پەڕە پێدانا کەڕتێ گەشتیاڕی و ڕێک و بان و خزمەتگوزاڕیا شیا ببیتە زەنگینتڕی وەڵاتێ جیهانێ . یا ژ هەمیێ سەیڕتڕ ڕۆژانە دوو ملیون مالیزی ب ماتوڕسکڵیتا دچنە سنگافوڕێ شوڵ دکەن و دزڤڕنەف مالیزیا چونکی سنگافوڕێ بڕیاڕ دا کو ڕێ نەئێتە دان مالیزی ل وەڵاتێ وان ببن خودان ڕەگەز نامە و سەنگافوڕ ئەڤڕو نمونا باشتڕین حکوم ڕانیا جیهانیە ناڤەندا بازڕگانی یە و پێن ژ باشتڕین کومپانیایێن جیهانێ ل وی وەڵاتی چێگڕبونە . لێ ل کوڕدستانێ180 دەڕەجا پێجەوانەیە پشتێ ساڵێن 91ێ سەڕەڕایێ پشتەڤانیا نیڤ دەوڵەتی هەڕ نەشیا ببیت دەوڵەت سەڕەڕایێ داهاتەکێ زەبەڵاح و ئەڕدەکێ ب خێڕ و ئاخەکا ب پێت و سەڕجاوێت ئاڤێ یێن مشەو سازگاڕ و گازوغازو گومڕک و داهاتێ ناڤخو بویە فاشلتڕین وەڵاتێ جیهانێ و گەندەڵتڕین دەستهەڵات و بێ بەڕنامە و خزمەتگوزاڕی و سیستەمەکێ ڕوتین و تڕس و بڕس و پاشکەفتن و نەخوشی و ڤاڵاهیا سیاسی و یاسایێ و دیموکڕاسی و کوجبەڕیێ ل جهانێ کو بویە سەدەمێ وێ بەڕدەوام نەزیڤا گەنجان بو دەڕڤە دبەڕ دەوامیێ دابیت . مخابن ساڵ بو ساڵ خوزی ب پاڕ و پێڕاڕ بگشتی پتڕ ژ 40 ملیون کوڕدا نەشیا وەڵاتەکێ سەڕ دەست ئاڤاکەن کو کەڤنتڕین دیڕوک ل جیهانێ هەی هەتا نوکە نەشیایە ژ نوکەڕیا داگیڕ کەڕێن خوە خو ە ئازادکەن د دەمەکێ دا کو دەوڵەت هەنە ژماڕا مڕوڤێن وان نابیتە هزاڕ کەس خودان وەڵات و دەوڵەتن.
