جاسم محمد شرنەخى
سینوهى (Sinuhe)، مێژوونڤێس و مەزنە نۆژدارێ فیرعەونێ مسرێ يێ ل چەرخێ دەهێ بەرى زاینێ ژیایی، بەرپەرەکێ ڕەشێ کارلێکەر ژ دەردێ عەشقا زۆرداران، د یاداشتێن خوەدا ڤەدگێڕت:
“ئەز ل جادەیەکا مسرێ دچووم، من ئەو ماقویلێ زۆر دەولەمەند و بەرنیاس یێ دگۆتنێ: (ئەخناتوون) دیت یێ د خوینا خوەدا دگەڤزیت، دەستەک و پێیەکێ وی بەرۆڤاژى یێن هاتینە ژێڤەکرن و دفنا وی ژى هاتیە بڕین، پارچەیەکا لاشێ وى نەمایە و ب دژوارى نە هاتییە بریندارکرن، وەکى چاڤ و بریا نێزیکێ مرنێ بوویە، ئەز ڕابووم من هەلگرت و برە جهێ نەخوەشان بۆ دەرمانکرنێ، پشتى دو مەهان ژ چاڤدێریێ، هۆشێت وى هاتنە سەرێ وی، چیرۆکا خوە ژ من ڕا گۆت:
“فیرعەون (ئەمفسیس)ی فەرمان ل من کر، کو ئەز بۆ وى دەستبەردارى هەمى مال و سامان و مولکێن خوە ببم، و هەمى بەندە و جاریێن خوە و هەتا هەڤژینێت خوە ژى پێشکیشى وى بکم، من ژى گۆتێ: بلا ئەزبەنی لێ من هیڤیەک ب تنێ هەیە، تەنها خانیێ ئەز تێڤە و دەهکا مالێ من ژ زێڕ و زیڤى بۆ من بهێلە، بەلێ وى ئەڤ مەرجە گران دیت و ڕابوو ئەو ب سەرێ من ئینا یا هوین دبینن”.
سال بوورین و فیرعەون مر، ئەز ل ڕێوڕسمێن وەغەرا وى حازربووم، بەرێ خوە د دمێ پیڕێن ئاینى (کاهن) یێن ب پەسن و مەتحێن ویڤە دچن، دبێژن: “ئەرد و ئەسمان و یێن دناڤبەرا هەر دوواندا دلەکێ مەزن ژ دەست دان، فیرعەونى حەز ژ مسرێ و مرۆڤ و دار بەرێن وێ دکر، ئەو بۆ سێویان باب بوو، بۆ هەژاران هاریکار بوو، بۆ مللەتى برا بوو، ئەو دادپەروەرترین خوەداوەندبوو”.
(سینوهى) درێژیێ پێ ددت: “دەمى من گوهداریا وان (کاهنان) کر، من شین و تازيا بەختڕەشیا مسرێ و خەلکێ وێ یێ بەلەنگاز کر، کو کەفتینە بن وێ قەبارا زۆریا فیرعەون و سەردەبرنا بێ وژدانیا کاهنان، ئەو جەماوەرێ کەسەک ژێ نەمای ئەشکەنجە و ئازاردانا هۆڤانەیا فیرعەونى نە خوارى، ئەڤرۆ قێڕى و هەوارێن هەمیان پێکڤە یێن دگەهنە بەرپەڕێن ئەسمانان، ل ڤى دەمى گریێ زەلامەکێ ب ئاوایەکێ جودا خوە ل گۆهێن من دا، خوە دا بێژى دایکەکا کۆڤاندارا جەگەرشەوتییە، ئەز لێ ڤەگەڕام ؛ دا بزانم خودانێ گری یێ ژ دل کییە، هەر وەکى برسییەک ب من کەفتى، بەرێ خوە ددمێ ئەڤە (ئەخناتوونێ) دەست و پێ و دفن بڕیە، ب پشتا کەرەکێڤە یێ هاتییە شداندن، دا خوە ل سەر بگرت، ئەوە یێ ژ بنێ پێیان دکتە قێڕى، ئێکسەر ئەز بەزیم و بەرەڤ ویڤە چووم، دا ل بەر دلى وى بدم؛ چونکى من هزر دکر یێ ژ کەیفخوەشیا چوونا ستەمکارى دگریت، لێ وى هیڤییێن من ڕەشترکرن دەمێ ب زەلالى گۆتیە من:
“من نە دزانى (ئەمفسیس) چەند یێ ب دادپەروەر(عەدالەت) و چاکە ل گەل خەلکێ خوە، هەتا من گوهـ ل (کاهنان) بوو ژ نوى بۆ من ئاشکەرابوو، ئەها گریێ من ژ بەر وێ چەندێ بوو، ل شوینا ڤین و ڕێزگرتنا ژ هەژ ؛ من کەرب و کین ل هەمبەر ڤى خوەداوەندێ مەزن هەلگرتبوو، هەلبەت ئەز د شاشى و بەرزەکرنەکا مەزندا بووم”.
سینوهى دبێژت: من بەرێ خوە ددا شوین پارچێن لەشێ وى یێن هاتینە قوتکرن و دێمێ ویێ هاتیە تێکدان (دفنا ویا بڕى)، ئەز حێبەتى و مەندهۆش مام، لێ هەر وەکى وى ئەو پرسیارا د سەر و دلێ مندا خواند، لەوا گۆتە من:
ب ڕاستى (ئەمفسیس) ب وێ چەندا ل گەل من کرى یێ مافدار بوو، ئەو ژ ئەگەرێ نە گۆهداریا من ژ بۆ فەرمانێن خوەداوەندا بوو، ئەوا من خوارى ئەو سزایێ وی کەسییە یێ سەرپێچیا خودایێ خوە بکت.
چیرۆکا سینوهى ڤەگۆهاستى مومکنە ل هەر جهـ و سەردەمەکێ نوى ببتەڤە، دەمێ ل وەڵاتێن جوداجودا ببینى ئەو خەلکێ باب و برایێن وان ب دەستێن لایەنەکێ هاتینە ژ ناڤبرن و ب دڕەندەترین شێوە خوینا وان هاتیە ڕژتن، لێ کەس و کارێن قوربانیان ب دلسۆزى و ب عشق ڤیان دبنە داردەستێن هەمان کۆژەکێن باب و برایێن خوە، ژبلى (ماسۆشیزمێ)، تو نکارى ئێشا وان ب دەردەکێ دن ب دییە نیاسین، ئەڤە وەکو ڕەوشەکاجڤاکیا سنۆردار.
دیسان وەکو دیاردەیەکا جەماوەرىا بەرفرەهـ ژى دەمێ ل هەمبەر وەڵاتکاڤلکرن و مللەت دۆشتنێ ژ لایێ دەستهەڵاتدارڤە؛ هەلویستێ بەهرەکا مەزن ژ مەزلۆمان بێ دەنگى و لێخوەشهاتن بتن، ئالیستن و مەللاقى ڕەوشت و ڕێبازا ژیارا هویر و گران بت، ژ بلى (ماسۆشیزمێ) چ ناڤەکێ دیتر دێ گونجاى بت.
لەوا هەر مللەتەکێ شەیدایێ ژیانەکا مرۆڤانە بت، دڤێت ل شوینا چیڤ ئالیستنێ نەفرەتدانا زالم و زۆڕداران سرۆدا وان بت، دڤێت ل سپێدەهى و ئێڤاران ل گەل تەسبیحان ئەو دەربڕینێ ژ کینا پیرۆز ل هەمبەر هەمى ستەمکار و خرابکاران بکن، واتە دڤێت خوە ژ ئێشا (ماسۆشیزمێ)* قورتال بکن، هینگێ مافێ جەماوەریە چاڤەڕێى هەلاتنا ڕۆژەکا نوی و ژیانەکا ب خوەشى و کەڕامەت بن.
ـــــــــــــ * ماسۆشیزم یان (مازۆخیزم)، د بنیاتدا نەخوەشى و لاکەفتنەکا (دەروونییە) بەرۆڤاژى سادیزمێیە، مرۆڤێ تۆشبووى خوەشى و لەززەتەکا سەیر د قوتان و لێدانا خوەدا دبینیت، واتە: زەلام بت، یان ژن، کرمێ ئاڕەزوومەندیا وى ناشکێت و تەنا نابت، هەتا ب دژوارى نەئێتە ئێشاندن و شکاندن ژلایێ بەهرەدارێ وی ژ ڕەگەزێ دیترڤە. ئەڤ ئێشا سایکولۆژى، ناڤێ خوە ژ ناڤێ نڤێسەر و ڕۆماننڤیسێ نەمساوى (ليپۆلد ڤۆن ساکەر ماسۆک-Leopold Von Sacher Masoch) وەرگرتییە، ئەو ب خوە ژى تۆشببوو، د ڕۆمانا خوەیا ب ناڤ و دەنگدا (ڤینۆس د ساقۆیێ پیرتیدا) (ماسۆشیزم) بەرجەستە کریە. لێ ب هزرکرنەکێ د دیرۆکا مللەت و جڤاکێن، کو ژیەکێ درێژ ل ژێر ستەم و زۆریێدا بووراندین – مینا گەلێ کورد – باش رۆهن دبت: ئەڤ ئێشە زۆر جاران ژ ڕەوشا کەسۆکى بەرەڤ پەتایەکا گشتی و جەماوەریڤە دچت و دبتە دەردەکێ مەترسیدارێ (سیاسى- کۆمەڵایەتى)، هێدی بەهرەکا مەزن ژ جەماوەرێ ستەمخوار دبنە ئەڤیندارێن چیڤ و ئاگر شیرێن دەستهەڵاتدارێن زاڵم یێن سەرێن وان پێ شۆردکن و خوینا کوڕێن وان دڕژن و ب تالان و ب چەپکرنا سامانى؛ خەلا و برسێ ل سەر وان بەڵاڤ دکن.
