شەبان مزوری
براستی ئەڤ بابەتە من دخواست بەریا چوار تا پێنج سالا بئازرینم، لێ بمن دیسان زۆر درەنگ نینە کو ئەم وەک کورد لسەر ڤی بابەتی راوەستین چونکە وەک ئەز دێ لژێر ئاماژە پێکەم، پاراستنا ناسناما نەتەویا کوردە ژ بو بەشەک بیرەوەریا و چەوا نەتەوێن داگیرکەرێن وەلاتێ مە دخوازن ببیرکرنا بەشەک بیرەوەریێن مە ببیرەوەریێن دەستکردە لاواز کەن و ژناڤ ببەن.
رۆژا دایکێ لزۆر وەلاتێن هەیە ئەگەر نە لهەمیا، لێ رۆژەک نێڤنەتەوەی نینە وەک رۆژا ژنا یانژی رۆژا کارکەرا….هتد. هەر وەلاتی یانژی هەر چەند وەلاتا رۆژەک دەسنیشان کریە وەک رۆژا دایکێ و ئەڤ رۆژە لپرانیا وەلاتا رۆژەک بێنڤەدانەک فەرمی نینە بەلکو تەنها بیوەریە، بەشەک ژ مروڤا بو دایکێن کو ل ژیانن دیاریەکێ پێشکێش دکەن و ئەڤێن ل ژیان نەماین سەرەدانا گۆرێن وان دکەن. هەمان تشت ژبو بابێ دەرباس دبیت هەر چەندە وەک رۆژا دایکێ بەربەلاڤ نینە لێ دیسان ئەز بپێویست دبینم، ژ لایەکی ئەم خوە ئاستێ نەتەوێن دن کێمتر نەبینین و ژ ئالیەک دن ئەم دو رۆژێن دییێن شادیێ لناڤ گەلێ خوە بەلاڤ دکین.
رۆژا دایکێ سەرچاوێ خوە ژ فیلادلفیا گرتیە سالا ١٩٠٥ ژ دەستپێشخەریا خانما ئاننا یارڤیس پشتی دایکا وێیا چالاکڤانا ئاشتیێ ل ٩ گولا ١٩٠٥ کوچکری. ئان یارڤیس کارێ خوە کربو چاڤدێری و سەخبێریا لەشکەرێن بریندار سەردەما جەنگێ ناڤخویی ل ئەمریکا. یەکەمین جەژن گرتن هات بجیئینان ١٠ گولانێ ١٩٠٨ لدێرا کرافتون لڤیرجینیا رۆژئاڤا.
ئەڤ رۆژە سال بو سالێ بەربەلاڤ بو و ل سالا ١٩١٤ سەروکێ ئەمریکا ئودرو ویلسون کرە پێشوڤەدانەک فەرمی ل ئەمریکا. لدوف دا ئەڤ جەژنە دەرباسی ئوروپا بو ، بریتانیا و وەلاتێن ئەسکندناڤی وەلاتێن یەکەمین بون، پاشان هێدی هێدی ئەوروپا و بەشەک مەزن ژ جیهانێ ڤەگرت. بەشەک ژ خەلکێ دبێژە رۆژا دایکێ ژ یونانا کەڤن هاتیە وەرگرتن، وەک کیبلە و راها دایکا مەزنا خودێ یا.
رۆژا بابێ یەکەمین جار سالا ١٩١٠ بو بدەست پێشخەریا سۆنۆرا سمارت دود ل سپۆکان ل واشینگتۆن. ولیام سمات ئەو کەسە پشتی زاروکا وی یا شەشێ ب٨ی خانما وی مر. سالا ١٩٢٤ سەروک ئەمریکا کالڤین کولیدژێ پشتگیریا وێ هزرێ کر. سەروکی پێشنیارکر یەکشەمبیا سێیێ ژ مەها خزیرانێ ببیتە جەژنا بابێ. رۆژا بابێ وەک یا دایکێ زۆر بەلاڤ نەبو هەما بێژە ل سالێن حەفتیا بشێوەک زۆر بەربەلاڤ بو.
دبیت بەشەک ژ خەلکی رەخنێ بگرن و بێژن، ئەڤە یا ژمە کێم بو، یانژی بێژن بەشەکە ژ هێرشا کەلتورێ رۆژئاڤا لسەر گەلێ مە. لێ بەری ئەم بریار بدەین لسەر هەر کارەک و پێشنیارەکێ بمن پێویستە بسەرەکێ سار و پشویەکا درێژ لسەر راوەستین ژبو پەیاما دەستپێشخەری بخوینن، شروڤەکین و هەلسەنگینین، پاشان بێژین ئەم لدژین یان پالپشتیێ دکین.
رێکخراوا وەلاتێن عەرەبی سالا ١٩٥٦ بریار دان کو ٢١ ئادارێ بکەنە رۆژا دەیکێ. هەلبەت هەلبژارتنا ڤێ رۆژێ ژ ڤالاتی نەهاتی یە بەلکو بزانین ئەڤ کارە کریە ژبو رۆژا نەوروزێ تێکەل کەن لگەل رۆژا دایکێ و بڤی ئاوای بچەند نفشا لسەر مە کوردا ژی بسەپینن وەک رۆژا دایکێ. هەرچەندە ڤی پلانی سەرنەگرت د سەدسالا بیستاندا لێ ڤان ١٠ سالێن داوی ژ سەدا بیست و یەکێ هێدی هێدی وەک پەنجەشێرێ لناڤ مە کورد یا بەلاڤ دبیت و تایبەتی کوردێن رۆژئاڤا. هەبونا رەڤەندەک کوردی یا ملیونی ل دەرڤەی وەلات بمن دێ بیتە رێکخوەشکرنەک ژبو سەپاندنا رۆژا دایکێ ل هەر چوار پاجێن کوردستانێ.
ئەم وەک کوردێن باشور باش دوزانین کو دەستهەلاتدارێن دەولەتا عیراقێ رۆژا ٢١ ئادارێ کربو جەژنا دارێ، ئانکو ژ نەوروزێ بەرێ مەدانە دارچاندنێ ژبو ئەم نەوروزا خوە ژبیر بکەین. تێکەل بونا ڤان هەمی بیرەوەریا د رۆژا نەوروزێ دا واتەیا نەوروزێ لاواز دکەت، لەوما بمن پێویستە لسەر مە کوردا ئەم دژی ڤان هەمی هەولدانا راوەستین بدروستکرنا هندەک رۆژێن خوەیێن تایبەت بڤان بیرەوەریا.
دیسان ڤان بیست – سی سالێن داوی و بتایبەت لباشور مودێلا سفرا هەفت سینی یا بەربەلاڤ دبیت کو ئەوژی بەشەک ژ کوردێن مەیێن مشەخت بوین ئیرانێ لگەل خوە بومە ئینان. سفرا هەفت سینی تشتەک کوردی نینە بەلکو یا فارسایە، بومە کوردا تەنها و تەنها هەلکرنا ئاگری نیشانا نەوروزێ یە. هیڤیدارم دوماهیکەک بو ڤان رەفتارێن کالفام بێتە دانان ژبو ئەم بخوە نە بینە رێ خوەشکەر ژبو دوژمنێن خوە، ژبو بشێن کەلتورا خوە لسەر مە بسەپینن.
من دو پێشنیار هەنە بو رۆژا دایکێ، لێ من ئەڤ بابەتە ئازراندیە نە ژبو پێشنیارا خوە لسەر کەسێ بسەپینم بەلکو تەنها من پالپشتی دڤێت ژبو دانا رۆژەک تایبەت ژبو دایکێ.
یەکەمین پێشنیارا من رۆژا سێدارەدانا لەیلا قاسمە ل ١٢ گولانێ ١٩٧٤ل باژێرێ بەغداد لسەر دەما رژێما پارتا بەعس.
دووەمین پێشنیارا من رۆژا ٥ ئوکتوبەر، ئەو رۆژا ئارین میرخان ل گرێ مشتەنور دەما هێرشا هوڤێن داعش بو سەر کوبانێ، خوە بوان ڤە تەقاند و دو زاروک لپشت خوە هێلان.
رۆژا بابێ ئەز پێشنیار دکەم رۆژا پێشەوا قازی موهەممەد وەک سەروکێ یەکەمین کومارا کوردستانی هاتیە سێدارەدان ل مەیدانا چوار چرا ل باژێرێ مەهاباد ٣١ ئادارێ سالا ١٩٤٧.
