محسن ئوسمان
ب راستی هەلویست و ترسا کوردان/ ئیسلامێ ژ رەوشەنگەری/ مۆدێرنیزمێ، خوە د پرسیارا: گەلۆ بۆچی ئیسلام دژی رەوشەنگەری/ مۆدێرنیزمێ‌یە؟ دا دبینیت. بەرسڤا ڤێ پرسیارا گەلەکا دیارە، چونکو ژێدەر و ڤەگەرێن باوردارێن ئیسلامێ گرێدایی دوهینە، بەلێ مۆدێرنیزم گرێدایی ئیرۆ/ سوبەیە. ئێدی ڤەگەریانا بەر ب دوهی‌ڤە، بنگەهێ رێچک و هێلینا سەلەفیانە. راستە ئۆلێ ئیسلامێ کاری دگەل دەولەت و ئیمپراتۆریان خوە بگونجینیت، لی نکاریە خوە دگەل سەرماداری/ گلۆبالێ بگونجینیت، بەلێ د هەمان دەم دا ئۆلێ “بودیەت و کۆنفشیوس”، کاری خوە دگەل هەموو گوهەرینان “سۆسیالیزم، کاپیتالیزم، گلۆبال و جیهانگەری” بگونجینن.
لەورا ئەم ب واتەیا بەرینا پەیڤێ، د “بازنەکێ ڤالایا هەژاری”ێ دا دزڤرین.دیارە ترسا تەڤگەرێن ئیسلاما سەلەفی، ژ ڤەژەنا باژارڤانیا رۆژئاڤا یا ئەقلانی و تەکنۆلۆژی بوویە، کو ب مەترسیا خوەیا ناسنامە و هەبوونێ دزانی، لەورا بەشەک ژ ئیسلامیان خوە ل ژێر سیهوانا سەلەفیان کۆمکر. ئها ب ڤێ یەکێ، هزرێن سەلەفی باوریا خوە گەرم دکەن.
هەروها ژ بەر نەبوونا راڤەکرنێن ماتریالی و ئەقلانی، خواندنێن سەلەفی و ئەفسانی بوونە ئەلترناتیڤ. لەورا رەڤین بەرڤ هزرا دوهی ب خوە، جورەکێ رەڤینێ‌یە ژ چارەسەرکرنا رەوش و دوورهێلێ هەیی. راستە ئەڤە ژی، مرۆڤی ژ هێلا سایکۆلۆژی‌ڤە تەنا دکەت، بەلێ پا ژ ئالێ پاشەرۆژێ‌ڤە، مرۆڤ دهێتە دوراندن.ئەم ب ئەقلێ سەلەفی و هنداکرنا هشمەندیا دیرۆکێ، نکارین سەرەدەریێ دگەل وەرارا گلۆبال و پێشهاتان بکەین. ئەگەر ئەڤ خەلکە، هزر و فەلسەفێن مۆدێرن قەبوول نەکەن، بلا باش بزانن هزرێن وانێن کەڤنار، نکارن بەرسڤێن پرسێن سەردەمی بدەن.
لەورا هزرێن بنگەهێ خوەیێ لۆژیکی نەبن، نکارن سەرەدەریێ دگەل ڤان پێشکەتنێن بلەزێن تەکنۆلۆژیایێ بکەن. ئەگەر مە دوهی، گازندە و ئارێشێن خوە گرێدایی کۆلۆنیالیێ کر بن، پا ئیرۆ ب هەمان تێگەهشتن، ئەم گلی و گازندێن خوە، ژ هەوا گلۆبالێ ژی دکەین.
هەژمۆنا گلۆبالێ ل سەر رۆژهلاتا ناڤین، ل چاخەکێ گوهەرینێن دژوارێن هەست و ژێیاتیا نەتەوەبوونێ ل هەمبەر دربێن گرانێن گلۆبالێ را دەرباز دبن.گەلۆ بۆچی کاراکتەرێ مرۆڤێ کورد، ب ئالۆزی و دوودلیێ هاتیە بارکرن؟ دەما مرۆڤێن کەڤنار راستی ئارێشە و پرسگرێکان دهاتن، خەلکی خوە گونەهبار دکر و دگۆتی کەسەکی/ هندەکان کارەکێ خراب کریە و خوەدێ ژی “خفس” ل مە کریە. ئیرۆ ژی ئەڤ رەوشا کوردستانا باشوور تێرا دەرباز دبیت، هەمان ئەگەر د ناڤ خەلکی دا دهێنە گەنگەشەکرن و دبێژن گونەها مەیە و ئێدی هێدی ــ هێدی تێگەهشتنێن وەک “خفس” ل نک مە ژی پەیدا دبن، کو خەلکێ مە ب کراسێ “سەلەفیەت”ێ دەروونێ خوە پێ تێر دکەن.
ل ڤی چاخی، خەلک خەون و هیڤیێن خوە ب باوری و کەڤنەشۆپیا کەڤنار ڤە گرێددەت، چونکو ئۆل ب خوە ژی “دەبۆیا دەروونیا گەلانە”، کو د هشمەندیا خەلکی دا سەرهەڤبوویە. ب ئەنجام، ئیرۆ ئەم بخوازین یان نە، رۆژهلاتا ناڤین ل ژێر هەژمۆنا جیهانا سەرماداری و ئیدیۆلۆگیا سەلەفی دا دنالیت. ئێدی نە مە کاری کولتورێ کەڤنار بپارێزین و نە ژی مە شیا کولتورێ نوو وەرگرین، لەورا ل داویێ ژی هلاویستی ماین!
هشمەندیا ئۆلی/ سەلەفی، دخوازیت مێتۆد و رێبازێن ژیانێ ڤەگەریتە چاخێن کەڤنار، بەلێ هزر ناکەت، نموونەکا گەشا وسا یا دوهی ل بەرچاڤ نینە، تاکو بکارن بکەنە پیڤەرێ ئیرۆ.مە نکاریە ببینە بوونەوەرێن دیرۆکی، بەلکو ئەم هێشتا ژ بیاڤێ بیۆلۆگی، دەربازی بوونەوەرێ دیرۆکی/ جڤاکی نەبووینە، ئەڤ ب خوە ژی ژیانا مرۆڤی بێواتە دکەت. ب ئەنجام، مرۆڤەکێ خوەشباورێ چ نێرین بۆ ژیان و پاشەرۆژێ نەبن، پەیدابوو.
ئەڤ ڤالابوونا هزرێ رێکدایە تەڤگەرێن ئۆلی/ سەلەفی هاوارێن خوە بگەهینە رابردوی و ئیرۆ و سوبە ژی ب هزرێن دوهی سەقا بکەن. دوبارە بەرهەمئینانا دوهی د ئیرۆ دا و دارێژتنا ئیرۆ ل گۆر شێوێ دوهی، هشمەندی و ئەقلێ مرۆڤێ رۆژهلات بازندایە. ئەڤ گەلێن دەڤەرێ “ژ بابێ تاکو سەرۆکی”، نکارینە خوە ژ ستەمکاریا کۆلۆنیالیزم و ئیسلاما سیاسی/ سەلەفی رزگار بکەن. لەورا ئەگەرەکێ هلوشیانێن گەلێ مە، گرێدایی ستەمکاریا ڤی ئەقل و سیاسەتێ‌یە.ب ڤێ تێگەهشتنێ، رێکخوەشکرن و زالکرنا کولتور و ئەقلێ کۆچەری و ئیدیۆلۆگیا سەلەفی، ژ بۆ بەردەستکرنا ژینگەها “پویرە، پاوان و تالانێ”یە.
لەورا ئیرۆ ئەڤ ئەقلێ گەمار و چەراندی، راستی دەرگرتنەکا دیرۆکێ بوویە. راستە پشتی شەرێ جیهانێ یێ دووهەم، هندەک هزر و پرۆسێسا سێکولاریزمێ تێکهلی نەتەوە و دەولەتێن دەڤەرێ بوون، بەلێ پا دیسان تا نوکە ژی نەتەوە/ دەولەت، نکارینە خوە ژ هەژمۆنا ئۆلی قورتال بکەن. هەروها راستە ل دەڤەرێ، پارت و دەولەتێن نەتەوەیی ب فۆرمێ خوە سێکولارن، بەلێ پا ب ناڤەرۆکەکا ئۆلی هاتینە پێچان. لەورا جودابوونا د ناڤبەرا سێکولار و سەلەفیێن دەڤەرێ دا، سێکولار ژ بەر وەهما دوهی درەڤیتە پێش و سەلەفی ژی ژ بەر جاهلیەتا سەردەمێ ئیرۆ/ سوبە درەڤیتە پاش. ب ڤێ ژینگەهێ، هزرێن نەتەوەیی، نکاری جهێ هزرێن کەڤنارێن سەلەفی بگرن. لەورا سۆسیۆلۆگیا هەژمۆنا کەڤنارا هزرێن سەلەفی، سەردەستی تەڤایا تێگەهـ و گەهێن جڤاکی بوویە.ب کورتی، ئەڤ شکاندنا پەیکەران ب خوە، درستکرنا پەیکەرێن د مەژی دانە. ئێدی جوداهی د ناڤبەرا هزرا مەسیحی و سەلەفی دا، مەسیحی دگۆت “اعطوا ما لقيصر لقيصر و ما لله لله” و سەلەفی دبێژن سوڵتان سیبەرا خوەدێ ل ئەردیە، لەورا كولتورێ “السع و الطاعة” پەیدابوویە. دیارە ئەڤ تێگەهشتنە ژی، بۆ دەمکی خزمەتا دەسەلاتا کوردی دکەت، بەلێ ب درێژیا چاخی، دێ گۆڕێ دەسەلاتێ هێتە کۆلان
.محسن ئۆسمان بەرلین، 2022.01.23
