محسن ئۆسمان
دەسەلات و سیاسەتا کوردان، پتر د رەوشێن “شیزۆفرینیا سیاسی ــ Politischer Schizophrenie” دا، ژ سیاسەتەکا دوورهێلی و ئەقلانی ژیاینە! پارتێن کوردی ژی، پتر کار و خەبات، ل سەر پاراستنا دەسەلاتا خوە “رەوا/ نە رەوا”، ژ هشمەندی و ئارمانجێن کوردستان و خزمەتا گەلێ کورد کرینە. لەورا هێشتا د ناڤ ڤان ملەتان دا، هەڤرکی ل سەر ئاستێ “ئابۆری، سیاسی و ئیدیۆلۆگی”، ژێک نەهاتیە جوداکرن. ب ڤێ یەکێ، کوردان نێرینەکا ئیدیۆلۆگی نەبوویە، داکو بکاریت سروشتێ وەرارا دیرۆکێ، پێ راڤە و داڤە بکەت، بەلکو تەنێ تشتێ بەردەست و بەرهەڤ تێگەهێ “کوردینی”، کریە ئالاڤەکێ داگیرکرنا هشمەندیا سادەیا تاکێ کورد. ب ڤێ ئاخێ، تەڤگەرێن کوردی نکارینە ناڤەرۆکێن خوە، ب هزرێن جڤاکی و دیرۆکی تێر بکەن. لەورا هەرچەندە نەتەوە د بنواشێ خوە دا، هزر و بەرهەمێ سێکولاری/ سیاسیە، بەلێ دیسان کوردان ب ڤی ئاوایی سەرەدەری دگەل “پارت و نەتەوەیی” نەکریە!
رەوشەنبیریا سیاسیا ڤان جڤاکان ژی پتر ل سەر “گومان، تۆلڤەکرن، تۆندوتیژی و ستەمکاری” ئاڤا دبیت، ب ئەنجام جڤاکەک دوودل و ئالۆز سەردەست دبیت. د سیستەمێن فەروەریا رۆژهلاتا ناڤین دا، ژ بەر نەبوونا سازی و دەزگەهان، ئەڤ ڤالاتیە ب “لەشکری، رۆتینی و بیرۆکراتی” پرکرینە. لەورا رۆماننڤیسا جەزائێری ئەحلام مستەغانمی دبێژیت، ئەو کەسێن ل جەزائر پشتی شۆرشێ دینبووین، پترن ژ وان کەسێن ل چاخێ شۆرشێ شەهیدبووین. ل ولاتێن رۆژهلاتا ناڤین ژی، گەلەک خەلک بۆ رزگارکرنا ولاتی شەهیدبوون، لێ ئیرۆ گەلەک خەلک ل سەر دەستێ فەروەریا ڤی ولاتی دمرن. ب ڤێ یەکێ دپرسین، گەلۆ ئیرۆ کوردستان/ حکوومەت، جهێ خوە د ناڤ “دل یان بەریکان” دا دبینیت؟!
د دیرۆکا تەڤگەرێن کوردی دا، پارادۆکسێن حنێر بەرچاڤ دبن، برایێ دوهی دبیتە دژمنێ ئیرۆ و دژمنێ دوهی دبیتە برایێ ئیرۆ. ئەڤ دیرۆکا ئالۆز و دووبەرەکیا د ناڤبەرا پارت و پارچێن کوردستانێ دا، دخوازنە ڤەکۆلین و نرخاندنێن رژد. ل ڤێ دەڤەرێ، دوو جورێن پاتریارک “یەکەم وەک دەولەتێن سەردەست و دووهەم وەک فەروەریا مالباتی”، دەسەلاتێ ل خەلکی دکەن.
ب ڤێ تێگەهشتنێ، هشمەندیا کەڤنار، ئەقلێ چیای، پێل و هەوێن گوهەرینا گلۆبالێ کاراکتەرێ مە تەڤلیهەڤکریە. ژ بەر هندێ، ئیرۆ ئەم ل هەمبەر جەمسەر و گوهەرینێن دژوارێن دیرۆکێ‌نە، کو مە راستی ڤەکۆلینا ئەزموونا خوەیا دوهی و ئیرۆی دکەت. ئێدی تا نوکە مە بۆ چ تشتان بەرچاڤ رۆهنیەک نینە، بەلێ دیسان ب تەڤ پێشبینی و پێشهاتان ڤە دێمی دیرۆکا دەڤەرێ ل بەر گوهەرینێن مەزنە!
پارت و سەرکردێن مە، نکارینە خوە ئازاد بکەن، بەری دەست ب رزگارکرنا ئاخێ/ ولاتی بکەن! لەورا جودابوونا د ناڤبەرا پارتێن کوردی دا، پتر گێولە/ میزاجێ کەسی، ژ ئاستێ سیاسی و هەڤرکیێن ئەقلانی بووینە! ئەڤێ پەروەردە و ژینگەهێ ژی، تاکەکێ خوەشباور و دەمارگیر، ل جهێ تاکێ هشیار و سیاسی درستکر.
ب ڤێ یەکێ، هێشتا ئەقلێ تاکێ کورد، ژ ئاستێ زەڤیێ/ گوندی، دەربازی وارێ کارگەهان/ باژاران نەبوویە. ئانکو کێشا هەرە مەزنا ڤان دەڤەران، هێشتا جودابوون د ناڤبەرا “کارێ دەستی/ گوندی” و “کارێ هزری/ ئەقلی باژاری” دا نەهاتیەکرن. ب هەمان شێوە ژی، ئاست و بهایێ “رەوشەنبیرێن کلاسیک” و “رەوشەنبیرێن ئۆرگان”، هاتیە تێکهلکرن. لەورا یەک ژ ئارێشە و ئاستەنگێن ڤان دەڤەران، پیشەیا کارێ دەستی، دەربازی پیشەسازی/ پرۆسێسا کارگەهان مینا ئورۆپا نەبوویە، بەلکو د قەوارەکا بچووک دا مەلسی مایە. ئێدی تێگەهشتنا مەیا ئەقلی ژی، ژ وارێ مۆنۆلۆگێ، دەربازی بیاڤێن دیالۆگێ نەبوویە. ل سەر ڤان پاشخانان، پێڤەندیا د ناڤبەرا پارت و پێکهاتێن کوردی ژی دا، ل جهێ ل هەڤهاتنێ، هەژمۆن و خاپاندن ل هەڤکرینە/ ل هەڤدکەن!
ب گەلەمپەری، مە مفا ژ ڤان هەموو ئەزموونێن دەڤەرێ، ژ دیرۆکا فەروەریا “ئۆلی، ناسیۆنالیزم و سێکولاریزمێ”، ب فۆرم و ناڤێن جودا نەکریە. ئانکو خوەنیشاندان، سەرهلدان و تەڤگەر و ل داویێ ژی ڤەدگەریاینە خالا دەسپێکێ، تاکو تراژیدیێن مە بووینە کۆمیدیا رەش! ب ڤێ ئاخێ و ل گۆر تەڤ پیڤەرێن سیاسی و جڤاکی، ژیانەکا بێ هزر بیت، دێ د رەوشەکا “برێڤەبرنەکا کائۆس” دا دەرباز دبیت.
مە کوردان، پتر دەنگێ خوە ب سایا تڤەنگێ بلندکریە، بەلێ مە نکاریە هەڤتەریب دگەل دەنگێ تڤەنگێ، دەنگێ ئەقلێ خوە ژی بلند بکەین. مخابن تەڤگەر/ شۆرشا کوردی ژ بلی هلگرتنا تڤەنگێ، چ کەنالێن دی “رێکخستن، هشمەندیا نەتەوەیی/ سیاسی، خەباتێن جڤاکی، ئاڤاکرنا کەسی و…” نەکرینە. بنێرە مە ژ تەڤ ئەزموون و کولتورێ چینێ، تەنێ گۆتنا “دەسەلاتا سیاسی ب رێکا لوولیا تڤەنگێ دهێت/ ماو تسی تونگ ــ Mao Tse – tung” وەرگرتیە. ل سەر ڤێ ئاخێ، تەڤگەرا ناسیۆنالیزما کوردی ب مری ژ دایکبوویە، بەلێ ب سایا تڤەنگێ ژیان و گیان دایە خوە! ئانکو راستە کوردان ب تڤەنگێ/ هێزا رەق بەرەڤانی ژ خوە کریە، بەلێ پا تا نوکە ژی، مە نکاریە ب پەیڤێ/ هێزا نەرم خەباتێ بکەین.
ئەگەر مرۆڤ ل ئارمانجێن پارتێن کوردی بنێریت، خالێن هەڤبەش ژ یێن هەڤجودا پترن، پا گەلۆ چما ئەم خالێن هەڤبەش ناکەینە مێتۆد و پیڤەرێن هەڤگرتنێ؟ مخابن مە نکاریە ئازادی و هەڤقەبوولکرنێ بکەینە پرنسیپ و درووشمێن خوە، داکو بشێین هەڤدوو ل سەر جوداخوازیێ قەبوول بکەین، لێ مە نکاری تێگەهێ “جودابوون د یەکێتیێ دا” ب ئافرینین. لەورا چەند تەڤگەرێن کوردی ڤەژەنا زۆرداریا دژمنان بووینە، هند ژی کورداتی وەک دلینی زالی سەر هشمەندیا مرۆڤێ کورد بوویە. ئها ئەڤ کەدا گەلێ مە دایە تەڤگەرا/ شۆرشا کوردی، د کولتور و تێگەهێن جوتیاریێ دا، دبێژنێ “پالێ پووشی!”ئەقلێ رێبەرێن سەد سالێن تەڤگەرێن كوردی، خوەیی ئەقلێن زوو دهاتنە خاپاندن بوون و سەرباری ئەقلێن حەز و شیانێن هزرا یەكگرتنا كوردان نەبووینە. كۆدەتایێن لەشكری ل دەڤەرێ، ب ئەقلێ لەشكرێ سیاسی، نەك ب سیاسەتا لەشكری سەردەستبووینە. نەبەس ئەقلێن كۆدەتا نكارن خوەیی پرۆژان بن، بەلکو یەك ژ كارێن كۆدەیان، ل رەواتیا گەلی دگەریێن. ئها ڤی ئەقلی، نەخشەرێكا پارچەبوونێ، پتر ژ هەڤگرتنێ سەردەستكریە، چونکو هەرتم دیرۆكا خەباتا كوردان، نیڤەك دژی نیڤا دی بووینە. د تەڤگەرێن كوردی دا، راستە سەرهەڤیا كینێ هەبوو، بەلێ ل هەمبەر وەک هەڤتەریب سەرهەڤیا هشمەندیێ درست نەبوویە. لەورا دکەڤنە چوارچووڤێن “هشمەندیەکا كوژەك”، یاکو ب تەڤ واتەیا پەیڤێ، ب “شیزۆفرینا سیاسەتا کوردانە” دهێتە زانین!محسن ئۆسمانبەرلین، 2022.01.26
