محەمەد چەل
ژ سەیرێن ڤێ رۆژهەڵاتێ بلندکرنا درویشمایە و هەما رەخنەک ل درویشما هاتە گرتن، هینگێ لەشکەرێ مەلاق و مرۆڤێن بێ کەد و سالسکێن هوسکی ئالیسێن دەستهەڵاتێ وەک لەشکەرێ ئەسکەندەرێ مەکدۆنی پێکڤە و بێ دلۆڤانی هێرشی وی کەسی دکەن. چونکو درویشم ئەڤجا چ درویشم بن، گەهەشتینە ئاستێ پیرۆزیێ و پیرۆزی شکاندن ژی ب خوە شاها تاوانایە و ئەگەر مە ماف هەبیت مەزنترین تاوان ب شاها تاوانان ناڤ بکەین! ئەگەر پیچەکێ و بێ هزرکرن ل تەڤایا درویشمێن دەستهەڵات و پارتێن ڤێ رۆژهەڵاتا مە بلندکرین، مێزە بکەین دێ بینی تەڤ دخرش و درەوەکا سۆر و سۆرە لایەنێن بلندکری ل وەڵاتیان دکەن.
هەلبەت چ درویشمێن هاتینە بلندکرن(چ ژ لایێ دەستهەڵاتێڤە بت یان ژی ئۆپۆزسیۆنێڤە بت) هەتا رۆژا ئەڤرۆ ژی نەک نەهاتنە جێ بەجێکرن بەلکو هەر بزاڤ د پێڤاژوویێ دا ژی نەهاتینە کرن بۆ چەسپاندنا وان درویشمان د رۆژەڤێ دا د ڤی بیاڤی دا پرێزە دیارە. درویشم بوونە وردەکا سحری ب وەلاتیان دایە پەژراندن ب خازن یان ژی نەخازن و ئەڤ سحرە(سحرا درویشمان) ب لەشکەرێ بێ کەدێ مەلاق و سالسکێن هوسکی ئالیس مینا کۆڕالەکا کلاسیک ب ئێک ئاواز ڤەدلۆرینن و هەتا ب وەڵاتیان دایە پەژراندن وەک وێ گۆتنا نازیێن ئەلمان هەکو دگۆتن:” درەوێ بکە، درەوێ بکە هەتا ژ تە دهێتە باوەرکرن”.
د ڤێ ریتما لەشکەرێ مەلاقان دا درویشم گەهاندیە ئاستێ پیرۆزیێ وەک هەر پیرۆزیەکا دن. ئەگەر ل هەر پیرۆزیەکێ بنێری دێ بینی ژ بلی درەوێ و سەردابرنا خەلکی پێڤە تشتەکێ دی نینە چونکو ئەڤ پیرۆزیە هەموو هاتنە ئافراندن دا ڕەواتیێ بدەن کریارێن نەڕەوا دەر مافێ مرۆڤان، ئها ژ بەر ڤێ چەندێیە دەستهەڵات و ئۆپۆزسیۆن ل ڤێ رۆژهەڵاتا مە گرنگیێ ددەن ب پیرۆزیان و هەر رۆژەکێ چەند پیرۆزی ل لیستا پیرۆزیان زێدە دبت. بەرامبەری ڤان پیرۆزیان یێن پێڤاژوویا رویدانان دیارکری کو د ناڤەرۆکدا دخرشن و ڕەڤینە ژ رویبروی بوونا وان کێشەیان یێن ئەو درویشم(پیرۆزی) بۆ هاتینە بلندکرن، هەروەسا بۆ چەسپاندنا دیکتاتۆری و بنپێ کرنا مافێن وەڵاتیانە د ژیانەکا شایستە و ئارام دا.
درویشم ل سەردەمێ بەری شورشا زانیاری و جیهان ببیتە گوندەکێ بچویک(١٩٩٠) خوەدی باندۆرەک مەزن بوو. هەلبەت رۆلێ لەشکەرێ مەڵاق و هوسکی ئالیسان د ڤی بیاڤی دا یێ بەرچاڤ بوو، شیان درەوا ل پشت درویشمی بڤەشێرن لێ پشتی ب سەرکەفتنا شورشا زانیاری و جیهان بووی گوندەکێ بچویک و وەڵاتی بوویە رۆژنامەڤان(تورێن جڤاکی، مالپەرێن ئنتەرنێتێ، گرۆپێن بەلاڤەکرنا زانیاریان، تویتەر، واتسئەپ و …. یێن نوی بڕیڤەنە) ئێدی کون ژ پاتەی مەزتر لێهات و خوەدیێن درویشمان چبلاق بوون و باندۆرا درویشمان ل سەر وەڵاتیان رەونەقا خوە ژ دەستدا.
تەڤایا ئەو درویشمێن هاتینە بلندکرن د پێڤاژوویێ دا تەڤ بەروپشت دەرکەفتنە، هەر بۆ نموونە درویشمێ: “وەڵاتەک ئازاد، وەڵاتیەک ئاسۆدە”، ” ، ” ئێکەتیا نیشتیمانی، زامنی سەرکەفتنێیە”، ” فلەستین کێشا نەتەوی و ئیسلامێیە و قودس قیبلا مەیە”، “رژێمەکا سوسیالست، ئێکگرتی، ئازادی”. دەما مرۆڤ ل رەوشا وەڵاتێن ڤێ رۆژهەلاتێ مێزە بکەت و ل گۆڕەی وان درویشمێن هاتیەنە بلندکرن، دێ بینیت تەڤایا وان درویشمان پێچەوانە دەرکەفتنە، نە ئازادی، نە خۆش گوزەرانی، نە ئارامی، نە پێکڤەژیان، نەپێشکەفتن، نەوەکهەڤی، نەدادپەروەری و … نە و … نە بەلکو وەڵات بوونە جەهەنەم و هەچیێ دوو فلس کۆمکرن، رێکا هەندارانێ دگریت و ب رێکا دابینکرنا ژیانەکا شایستە بۆ خوە و زارۆکێن خوە دبیتە پاری بۆ مافیایێن پارە پەرەست و پێلێن دەریایێ ئەڤجا چ ل دەریا ئیجە بیت یان تەنگا مانش و دەریا سپی بیت.
بەلێ ئەڤەیە بەرهەمێ درویشمێن بووینە پیرۆزی ل ڤێ رۆژەهاڵاتا مە و ئەگەر رێ هەبیت چەوان ل سالا ٢٠١٥ێ ب ملیۆنان رێکا ئەورۆپا گرت ئەڤرۆ سێ هندی وان دێ رێکا دەرکەفتنا وەڵاتێن ب درویشما رازاندین، گرن. پارێزڤانێن درویشما ئێدی شیانێن دانا پەژراندن و باوەرپێ ئینانا ڤان درویشمەیان (درەوان) نەمایە و “کون ژ پاتەی مەزتر لێهاتیە”، هەر رۆژ کراسێ ل بەر درویشمەکێ گەهەشتیە ئاستێ پیرۆزیێ دکەڤیت تا وی ڕادەی گەهەشتیە ناڤ رێزێن لەشکەرێ مەلاق و هوسکی ئالیسێن رژێمان هەروەک هونەرمەندێ ب ناڤو دەنگێ سوری عەباس نوری د دیمانەکا خوە دا ل رادیوا سوریێ دیارکری و گۆت:
” ل سالا ١٩٦٣ێ هێرڤە وەڵاتیێ مە تەنێ گوه ل رزگارکرنا فلەستین و نڤێژکرنێ ل قودسێ دبیت، وەڵاتی چ دبینت، دبینت کو وەڵاتیێ فلەستینی ل فلەستینا داگیرکری داهاتێ وی دەه جارا هندی یێ وەڵاتیێ سوریایە”، کودەتایا لەشکەری(١٩٦٣) هەمی رەنگێن دەنگێن جودا نەهێلانە، ب بریارەکێ ناڤێ هۆزانڤانەکی ژ ژ ژیانێ رەش دکەت چونکو خودی دیدەکا جودایە ژ رژێمێ، سوریا بەری کودەتایێ وەلاتەکێ پێشکەفتیتر بوویە د هەموو بیاڤان دا و …..” پشتی ڤێ گۆتنا وی، لەشکەرێ مەڵاق و هوسکی ئالیسێن رژێمێ ب ئێک دەنگ ل دژی دەرکەفتنە. عەباس نوری پالەوانێ سیرییا”باب الحارة”یە هەتا بەری هینگێ ژی دهاتە هەژمارتن ژ پشتەڤانێ رژێما سوری. د وێ دیمانا خوە دا پەردە ل سەر درەوا درویشمێن دەستهەڵاتێ ڕاکر.
درویشم ل رۆژەهەڵاتێ نێزیک بوویە ژ یەکسان بوونێ ب درەوێ و هەر وەڵاتێ درویشما بلند دکەت ژ وەڵاتێن گۆڕستانا دیمۆکراتی، پێکڤەژیان، ئازادیا دەربرینێ و چەسپاندنا دیکتاتۆرییە لێ ژیێ ڤان رەنگە دەستهەڵاتا ل ڤی سەردەمێ مە یێ کورتە و خوە ل بەر بایێ رویتبوونا وان درویشمان ناگریت چونکو وەڵاتی ئەڤرۆ بوویە رۆژنامەڤان و چاڤ ڤەکریە و چ تشت ناهێنە بەرزەکرن و ئەو رۆژ دەرباز بوون یێن دەستهەڵاتداران(هەلبەت مەرەم ژێ دەستهەڵات و هێزا ئۆپۆزسیۆنا کەڤنە شۆپیا بەرێیە، نەک ئۆپۆزسیۆنا نوی یا پشتی ب سەرکەفتنا شورشا زانیاری کو ئەڤرۆیا مەیە) ب بلندکرنا درویشمان و بزاڤێن پەژراندنا وان درویشمەیان د ناڤ وەڵاتیان دا ب هەموو رێکێن ل بەردەست دا، وەڵاتی گیرۆدەیێ وان درویشمەیان ببیت. ئاییندەیێ درویشما ب گرێدانا چەسپاندنا وان دویشمانڤە گرێدایە د رۆژەڤێ دا و ببیتە ئەگەرێ وەرچەرخان و پێشڤەچوون و دابینکرنا کەشەکێ ئارام بۆ وەڵاتیان کو تێدا بکارن بێی بەربەست و داپلۆسین تەڤگەرێ بکەت.٣٠-٠١-٢٠٢٢
