کرمانج هاریکی
سەر و بنێت جڤاکا فاشل یا ل فیکرا بەحەشتێ و جەهنەمێ هاتی ، مروڤەکێ تەمبەل و عەقل بچویك و نە تەمامە یێ دور ژ کارئینانا هشی ،ب ناتەواوی و مروڤەکێ کالایی یێ ئاڤابوی.پرێنیپێن دینی نەشیایە مروڤی جسمانی و مروڤێ روحانی ل هەڤ جودا بکەت. مروفەک بەرژەوەند پەرست د دیدا خودایەکێ خوپەرست و ترسناک و تەماعدا یێ بەرهەم هاتی. پەیوەندی د ناڤبەرا خودێ و مروڤی دا ب ئالاڤێ ترسێ یێ هاتیە رێکخستن . ترس وەکی میتودەک بو کوێلەکرنا مروڤا یێ ب کار هاتی .
هەمی پرێنسیپێن مروڤبونێ د دارشتەیا مروڤی دا ل سەر بنگەهێ تێگەهێ سەردەمێ پێغەمبەری یێت هاتیە دارشتن. هزر د پێشکەتنەکا درێژخایەنا مروڤی دا نەهاتیە کرن. مروڤ وەکێ کومەکا غەریزا جنسی یێ هاتیە هەلسەنگاندن. ئەخلاق ل دەڤ مروڤی یێ د ناڤ لنگێن مروڤیدا ئاسێ کری. نەشیایە خو ل سەنترالیزما دلی رزگار بکەت. ب نزمیا عەقلێ سەردەم هەلسوکەفت یا دگەل تێگەها کری. ل بەر هندێ ژی ئەخلاق ژی یێ ل ژێری دلی و سینگێ مروڤا د ناڤلنگان دا دیتی.
مروڤ یێ کریە کومەکا لەزەتێت جسمانی ل گور تێگەهێ بازرگانی یا سەرەتایی مروڤ یێ ئاراستە کری. عەقلێ ئیسلاما مە یا سەردەست نا هێتە هەڤبەر کرن د گەل عەقلێ مروڤایەتیا سەردەم. مروڤ ب هەر رەنگەکێ یێ نزم و بێ نرخ کری. بنگەهێ گەندەلی و بەرتیلێ ل چون و نەچونا بەحەشتێ سەرێ هەلدای. ئەگەر تو بو خودێ بکەی دێ خودێ دەتە تە. بەلوڤاژی ژی تو وێ نەکەی بو خودێ و پەسنا پێغەمبەری نەدەی خودێ دێ تە سزا دەت. واتە خودێ د ڤێ کێش و بەندێ دا یێ سەربەخو نینە. ئەو پەیوەندیا خالقیەتا خودێ بەرپرسیاریەتا خودێ یا ب زاتێ پێغەمبەری ڤە گرێدای.
رێیا ناسینا خودێ پرا گەهشتنا کەمالی یێ کریە مروڤە ئەوژی پێغەمبەرە یێ کو ئەو پایە وەرگرتی. خودێ ب مروڤی ڤە نەگرێدایە بەلکی بەلوڤاژی خودێ یێ ب پێغەمبەرڤە گرێدای. تموحێن دەسکەفتێن مادی یێت پێغەمبەری کارڤەدان یا ل سەر دارشتنا هزرا پەیوەندیا خودێ و مروڤی کری. هەردەم د ئیسلامێدا خودێ یێ د کەسایەتیا پێغەمبەری را دایە ناسین. کی موخلس و جانفیدایە بو پێغەمبەری واتە خودێ دێ حەز ژێکەت. و بەرتیل و پاداشتا وی بەحەشتە. ئەڤێ بەرتیل و جانفیدایە بو پێغەمبەری لێک جودا نەکرنە . کەسایەتیا پێغەمبەری ل خودێ ناسیێ پێغەمبەر کرە شریکەکێ بەردەوام د باوەریا هەبونا خودایەکێ د ئیسلامێ دا.
ئەڤی تێگەهێ شەریکاتیەکا ناراستەوخو یا پێغەمبەری دگەل خودێ (اطع اللە و اطع الرسول) واتە دو شەریکێت هەڤپار د تێگەهێ( اخذ و عطا )دا بنگەهێ بەرتیلێ بهێز ئێخست، مروڤ ل گور ڤی تێگەهی هاتە ئاراستە کرن. پەیوەندیا د ناڤبەرا خودێ و پێغەمبەری دا بو خودیکا کەسایەتیا جڤاکێ. جڤاک ژی بو دەسهەلات و بێدەسهەلات (رعیە) هەر جڤاکا گشتی شیا دەسهەلاتێ رازی بکەت واتە دەسهەلات یان بەرپرس ژی دێ خزمەتا خەلکی کەت، واتە ئەگەر تو بدەیە کاربەدەستی دێ شولێ تە بو تە کەت. وەکی کا چاوا هەکە تاعەتێ خودێ و پێغەمبەری بکەی دێ چیە بەحەشتێ.
ب ڤی رەنگی ئەخلاقێ چونا بەحەشتێ ئەخلاقێ مروڤی یێ فاسد کری. هیچ رەوشت بو مروڤێ کو باوەری ب بەحەشتا ئیسلامێ هەبیت نەهێلایە. مروڤ یێ ل هەمی قیەمێت ئینسانبونا خو یێن هزری دێ داشورای. یێ هێلای پارچەکا سێکسی وەکی ئاژەلا بخوت و بکەت بێی ئافراندن و کار و زاوزێ بژیت. واتە مروڤ دەمێ دگەهیتە کەمالێ پێشناکەڤیت . بەلکو بەلوڤاژی بەحەشت عەدەمیەتا هەبنێیە. چمکی هەبون ل سەر بنگەهێ کار و ئافراندنا یا هاتیە ئورتێ.
گەهشتنا بەحەشتێ گەهشتنا کەمالێیە واتە واتە گەهشتنا دیوانا خودێیە ، واتە مروڤ ل دیوانا خودێ یان ل حزورا خودێ دبیتە پارچەک ژ خودێ کەواتە واتەیا عەدەمیەتا خودێ دەت. ب ڤی تێگەهێ بەحەشتا حەیوانی خودێ نەشیایە مروڤی ل کوما غەریزێ و ئارەزویا مروڤی رزگار بکەت . نەشیایە خودێ ل وی سنورێ لەزەتێن بیرتەسکێن مروڤی قورتال بکەت. کو مروڤ لەزەتێ ل تەکامل و تێکهەلبون دگەل زاتێ خودێ دا بینیت. سێکس و خواڕن و ڤەخوارن ل گور خەێالا هەژارەکێ ئیسلامێ هشێ خەلکی یێ ئاراستە کری.
هەتا ل بەحەشتێ ژی نەشیانە خو ل هزرا چینایەتیێ و کوێلایەتیێ رزگار بکەن. بونا حوریێن زور و غولمانا و خزمەتکارا واتەیا کوێلایەتیێ ددەت. واتە بەحەشت و خودێ و جەهنەم دارشتەیێن عەقلیەتەکا پاشکەتی و دوری مروڤایەتیێنە. دوری پێناسەیەکا جوان و عەقلانینە بو خودایەکێ خالق. ئەم پێتڤینە دیسان سەروشنی دارشتنەکا دی بو ڤێ عەقلیەتا ئولێ ئیسلامێ یێ سەردەست دارێژین. پرێنسیپێت عیباداتا بگورین هزرا بەحەشت و جەهنەمێ د جەوهەردا بگورین . ئەگەر ئەم چ جارا نەشێین خو ل وێ هزرا بوگەنا بەرتیل و پاداشتێ رزگار بکەین.
رزگاربونا مروڤی ل هزر و تێگەهی کوێلایەتیێ و حەیوانیێ. رزگاربونە ل عەقلێ خودێ پەرستیا حەتا نوکە ل سەر ڤان پرێنسیپ و تێگەهێن دیروکی یێن مە دکری. پێغەمبەرەکێ کو حەتا نوکە مە دیروکا وی و ئەفکار و حەدیسێت وی خواندی تەعبیرێ ل دروستیا هەلبژاردا خودایەکێ کامل ناکەت. هەکە ئەم خودێ ناسیێ د کەسایا پێغەمبەری را بکەینە پیڤەر ، ئەم دێ خودێیەکێ بێرەحم و خوپەرست و دور ژ پرێنسیپێت رەوشتێ مروڤایەتی عەقلانیەتیێ ناسین.
ل بەر هندێ ئەم وەکی موسلمان وەکی شەحرور و محمد عبدە ماهر و حبیب جفری و گەلەک ئیسلام ناسێن دی دبێژن پێتڤی خواندنەکا نوی و یا عەقلانینە بو دیروک و تێگەهێن دینێ خو. ئەگینا ئەڤ دینێ مە هەی ب ڤان پرێنسیپێن حەتا نوکە مە دین پێ ناسکرێ مە ل مەرحەلا غەریزا حەیوانی دو هزار سالێت دژی دەرنائێخیت. ئەز باوەرم ئەڤ دینە ب ڤان قیەم و تێگەهـ و ئسولیاتا یێن هەی ، نەشێت زیەتر ل سەد سالێت دی بژیت. مروڤ هەرهەمی دێ گەهیتە ئاستەکێ عەقلی دێ نەفرەتێ ل بونا ڤی دینی ب ڤان پرێنسیپا کەن. ل بەر هندێ ل خو و ل خودێ و پرێنسیتێت دورست گەریان ئەرکە نە حەز.
