جاسم محمد
شرنەخى بەرامبەر پرسەکا هەرە مەزنا سیاسى و ئیدارى و نەخاسمە ئابۆرى وەکى بەرهەمئینانا پەترۆلێ، دەمێ بلندترین سازیا دادى یا زێرەڤانیا دەستۆرى دکت (15) سالان بێ دەنگ بت، نها ل دەمەکێ زۆر هەستیار و دڕەوشەکا پر ئاڵۆزدا ژ خەو ڕابت و بڕیارەکا قورس دەربئێخت ب حوکمکرنا نەدەستۆریا یاسا نەفت و گازا هەرێما کوردستانێ یا ژمارە (22) ل سالا 2007 و فەرمانێ ب هەلوەشاندنا ڤێ یاسایێ بدت، دیسان حوکم ب فەرزکرنا ڕادەستکرنا تەڤایا بەرهەمئینانا پەترۆلى ژلایێ حکمەتا کوردستانێڤە بۆ حکۆمەتا فیدرالیا عیراقێ بدت، بەرامبەر ڤێ بۆیەرێ ئەقل نەشێت ب کریارەکا قەزائیا ئاسایى وەرگرت.
گەلەک چاڤدێرێن سیاسى ئەڤ پرسا هە وەکو دۆزەک و دۆسەیەکا سەربەخۆ دیتینە و شڕۆڤەکرینە و ڕویدانا وێ ڤەگەڕاندینە وێ ڕکابەرى و شەرێ بێ تامێ ل سەر پۆستێ سەرۆک کومارێ عیراقێ دناڤبەرا پارتى و یەکیتیێدا دھێتە کرن، حەتمەن ڤێ چەندێ ڕاستیەک ژ بۆ هەیە، لێ وەکو ئەگەرەک ژ ئەگەران نەک فاکتەرەکێ ئێکانە. یا من دڤیا ئەز ل ڤێرێ بێژم: گرنگە پرسێن مەزن مینا ڤێ بریارێ ب تنێیی نەهێنە خواندن و دیتن، چونکى دبتە ئەگەرێ ڕۆکاریکرن و سەرڤەییکرنا بابەتێن سیاسیێن ئاڵۆز، ب وى ئاوایی ژى ڕاستی بەرزە دبت.
بڕیارا رۆژا سێ شەمبێ 15-2-2022 یا دادگەها فیدرالى پرسەکا مەزنە ژ دیمەنێ رۆژەڤا سیاسی ل عیراقێ ناهێتە ڤەدەرکرن، قەت نابت ژ دۆسەیا پرۆسیسا سیاسى ل بەغدا جودا بکین، ئەوا کریارا هەلبژارتنا سەرۆک کومارى تەنها دەرگەهـەک ژبۆ پیکئینانا حکۆمەتێ، ئەو دۆزا ڤێ گەڕێ زۆر جودایی ژ گەڕێن دیتر هەین، پشتى نەخشەیێ هیزێن سیاسى زۆر گهوڕین ب خوەڤە دیتین؛ هندەک لایەنێن بناڤبانگ یێن نوینەراتیا هێزەکا مەزنا جیران دکرن ژ بن فوکسا ڕۆناهیا شانۆیا سیاسى دویرکرينە و هاڤێتینە د کوژەکێڕا، جوداهیا مەزنتر و کاریگەرتر ژى ئەوە، هەڤبڕین (تقاطعات) و دەستناڤدابرن (تدخلات) ل ناڤا کارۆبار و پرۆسیسا نویا عیراقێ بهێزتر و ئاڵۆزتر لێهاتینە.
ئەڤ ئاڵۆزیا هەڤبڕان و دەستناڤدەران گەهشتیە ئاستێ پەیدابوونا دوو جەمسەریەکا نێڤدەولەتیا تۆند: جەمسەرەک ئەمریکا و دویڤەلانکێن ویێن سیاسینە: ئیمارات، سعودى، تورکیا، جەمسەرێ دویێ چین و ڕۆسیا و ئیران، هەلبەت ل گەل ڤى جەمسەرێ ئێکێ مەزنترین ئەو هێزن یێن دهەلبژارتنا دوایێدا سەرکەفتین: (ڕەوتێ سەدرى، هەڤپەیمانییا تەقەددوم ب سەرۆکاتیا محمد حەلبوسى سەرۆکێ پەرلەمانى، و پارتى دیموکراتى کوردستان)، و ل گەل جەمسەرێ دویێ: (چارچۆڤێ هەماهەنگى، هێزێن حەشدا شەعبى و یەکێتى نیشتیمانى کوردستان).
خواندنا من ژبۆ دەرکەفتنا ڤێ بڕیارا ترسناک ل سەر هەرێمێ وەکو قەوارە و دیسان وەکو گەل و ئاخ ب پاڵدانەکا دژوارا دەرڤەیە، ژ لایێ کاراکتەرەکێ سەرەکی د یاریا سیاسى عیراقیدا چێبووە ئەوژى ئیڕانە.
دیاربوو، پشتى هەلبژارتن ب داویهاتین ئیڕان کەفتبوو د حالەتێ ئامادەباشیێدا؛ تایبەت دەمێ ب چاڤێن خوە دیتى ئەو پلانا ستراتیژمەنێ ئەمریکى (د. مایکل نایت) بۆ هەڤڕکێن هەڤپەیمانێن وێ داناى سەرگرت و هێزێن پتر نێزیکێ وێ پاشگەزیەک ب خوەڤە دیتن، ئیرانیان دەست ب لڤینێن هەمەلایى کرن و کارتێن خوەیێن کارتێکرنێ دەینان ل سەر مێزێ.
ب ئاوایەکێ نهێنى و ئاشکەرایى، ڕاستەراست و نەڕاستەڕاست شاندێن ئیرانى دلگرانى و مەترسیا خوە ل گەل گەف و وەعد وەعیدان بەرچاڤێ هێزێن سیاسیێن کوردستانێ کرن، جەخت ل هێلێن سۆر کرن، مەترسیا خوە ژ پلان و پیلانێن جەمسەرێ ئێکێ خوەیاکرن، ب ئاشکەرایى گۆتن: ئەگەر لایەنەکێ کوردستانی ببتن ئەگەرێ تێکچوونا ناڤمالا شیعى ل عیراقێ، بزانن قەبۆلکرنا وێ چەندێ ژلایێ ئیرانێڤە سەتەمبوونە (موحالە)، باجا وێ چەندێ ژى دێ زۆر مەزن بتن، دێ ژ باجێن هەوڵا ڕیفراندۆمێ وێڤەتر بت.
ئێکسەر پشتى وان نامەیێن گەڤ و تڕساندنێ؛ هندەک کریار وەکۆ پڕۆڤە ژ بۆ بکارئانینا چیڤێ کەهرەبائى نیشاندان، ئەو چەندە بوونە ئەگەر بارستێ (صەدرى) بایکۆتا ڕوینشتنا پەرلەمانى بکت، ژوان کریاران ژى:
ب بڕیارا دادگەها فیدرالى لادانا کاندیدێ پارتى (هوشیار زێباری) بوو. لێ وە دیارە سەرهشکیا مە کوردان ڕێک نەدا نامە بگەهت هوشێ سیاسى و ھەت زوى شۆلەژى و بەرپرس ڤێڕا بگەهن، نەرماتیێ پێشچاڤ بکن، سەرەدەریەکا حەکیمانە ل گەل ڕەوشا سیاسى و مامەڵەیەکا ئاقلانە و بەرپرسانە ل گەل هەمى کارەکتەرێن وێ – چ یێن ناڤخو چ یێن دەرڤە- بکن، ئەڤ شاشیە ب دیتنا من بۆیە ئەگەرێ تەنگژینەکا دیتر ئەڤ بڕیارا دویێ ژ دادگەها فیدرالى دەرکەفت.
هەر چەندە ئەگەر هەمى هاوڵاتیێن کوردستانێ پێزانینێن باش و ڕوهن ل دۆر هویرهویرکێن کریاریا سیاسى و پشتکارێن دەوروبەرێن عیراقێ و یێن دویر هەر دیسان ل سەر رۆل و کاریگەریا هەمى کارتێکەرێن سیاسیێن عیراقێ نەبن، لێ یا ئەو دزانن و گومان ل دەڤ وان تونەیە ئەوە: هەردۆ حزبێن کوردیێن مەزن ئەگەر و سەدەمێن سەرەکیێن ڤێ مەترسیێ و باندۆرێن وێنە!
ئەو بۆچوونا هاوڵاتیان د جھێ خوەدایە، ژ بەرکو هەر ژ دەستپێکێ و هەتا نها مامەلە ل سەر پرسا نەفت و غازێ ل گەل بەغدا ب لۆژیکێ حکۆمەت و بەرپرسێن دەولەتدار و حوکمڕان نەبوویە، ئەڤە چەندین ساڵە یاریا ب ئاگرى دهێتە کرن، ئەڤرۆژى لەیزتنا ل گەل مەزنێن نێڤدەولەتى – باوەرە- دێ کودا ڤالا کەتە دنیڤا لەپێن کوردادە، گەلۆ ئەو خەلکێ کوردستانێ ژ سەرەدەریا حکۆمەتا خوەیا ل گەل بەرهەمئینان و بەڵاڤکرنا بەرهەمى داهاتیێن ڤى زیرێ ڕەش ژبلى ستەم و نەدادى و گەندەڵی و زربەهریێ تشتەکێ دیتر نەدیتى، دێ چەوان سیاسەتمەدارێن خوە بێ گونەهـ و بێ سەدەم ل هەمبەر ڤێ مەترسیێ بینت؟!
