محسن ئوسمان
ل گۆر قانوونێن ئەرد و ئەسمانێ بەرخوەدان و بەرەڤانیا ژ ئاخ و پاوانێن خوە، رێکێن رەوا و پەسەندن. لەورا ئەڤا دوهی ل کۆبانێ و ئیرۆ ل عەفرینێ دهێتەکرن، بەرەڤانی ژ مافێن خوەیێن رەوایە. ئەڤ یەکە، وەک شینی و شادیێن ژیانێ د فۆلکلۆر ــ Folklore و سترانێن کوردی دا دەنگڤەدایە، راستە د قووناغ و رەوشێن بەرخوەدان و شۆرشان دا مل ب مل چاند و هونەر پێرابوویە، بەلێ مخابن ل ڤان بوویەرێن داویێ رەوشەنبیرێن مە ب گشتی ل هەمبەر ریتما تراژیدی و عەگیدیا پێشمەرگەهـ، گەریلا و شەرڤانان خوە لاواز و هەژار دبینن.
ب کەتنا دیوارێ بەرلین/ 1989، تێگەهێ بەرخوەدان و شۆرشێ خوە ژ سەرێ مە ڤەکێشابوو، بەلێ پشتی بەرخوەدانا کۆبانێ/ عەفرینێ، ئەڤ تێگەهە د سەرێ مە دا هاتە ژیانێ. ئانکو مرۆڤ دکاریت بێژیت شۆرش و تەڤگەرێن رزگاریخوازێن گەردوونی، وەک زنجیرەکێ گرێدایی فەلسەفە و شۆرشێن جیهانێ بوون. هەروها بلۆکێ سۆسیالیزمێ پالپشت و هاریکار بوو، بەلێ ئیرۆ ل چاخەکێ بەحسێ “هێزا نەرم ــ Soft Power/ جۆزێف نای ــ Joseph Nhe” دهێتەکرن و گەلێ مە ل رۆژئاڤا/ “کۆبان و عەفرین”ێ داستانێن عەگیدیێ تۆمار دکرن. ئێدی وەک چەوا جاران ڤێتنام نموونە و هێزا بەرخوەدانا تەڤگەر و شۆرشێن جیهانێ بوو، وسا ژی ئیرۆ کۆبان و عەفرین بووینە نموونا عەگید و بەرخوەدانا جیهانێ. ئها ئەم ب ڤێ گەرناسیێ، ژ هەڤکێشا “ئەز هزر دکەم” دەربازی “ئەز هەمە” بووینە.
راستە داگیرکەرێن کوردستانێ هێز هەیە، بەلێ ماف نینە، لێ گەلێ مە هێز و ماف هەردوو هەنە. لەورا گاندی دبێژیت: “هلبژارتنا د ناڤبەرا ترس و بەرخوەدانێ دا، ئەزێ بەرخوەدانێ هلبژێرم”. ئەڤ هێزێن تاریێ رەوشەنبیریا مرنێ، پتر ژ یا ژیانێ دبینن. تیرۆر و داگیرکەرێن تورک، نە تەنێ دژی ئالەکی/ پارتەکێ، بەلکو دژی هەر هەبوونەکا گەلێ کوردن. ئێدی هوون وەک تیرۆر و داگیرکەرێن مە، ب تەکنۆلۆژیا و چەکێن خوەیێن گران هەرنە ناڤ گووفکێ دیرۆکێ و ئەم ژی ب بیروباوری و حەزا خوەیا وەلاتی، دچینە ناڤ رەفێن قەهرەمان و عەگیدان. ب ڤێ یەکێ، ئەڤ بەرخوەدانە ب هزر و هێزێ، هاتیە چەکدارکرن. لەورا مەزنترین و دروندەترین هێزێن تاری و داگیرکەران، نکارن خوە ل بەر ڤێ هێزا گەل بگرن، چونکو نە تەنێ ڤێ بەرخوەدانێ هێزا خوە ژ دەنگێ تڤەنگێ وەرگرتیە، بەلکو هێزا مەزن بیروباوربوون. ئێدی ئەڤ بەرخوەدانا کۆبان و عەفرینێ، بەرسڤەکا بهێزا خواستەکا داگیرکرنا هێزێن تاریێ بوو. ئەڤ داگیرکرنا هێزێن تاریێ، گەلێ مە راستی دوریانا “بەرخوەدان یان دەستداهێلان/ تەسلیمبوون”ێ کریە. لەورا نە تەنێ ئەڤ بەرخوەدانە ژ بۆ رزگاربوونا ئاخێ‌یە، بەلکو ژ بۆ پاراستنا روومەتا وەلاتیە، چونکو جوتیا “ئازادی و روومەت”ێ وەک ئەڤین و حەزا ئاخێ، هێزا باوریێ دایە ڤێ بەرخوەدانێ.
لەورا ئەڤا ل کۆبان و عەفرینێ دهێتەکرن، گەلێ کورد ژ ئاستێ بینەریێ، دەربازی بەشداریا نڤیسینا دیرۆکێ کریە. ب سەرهەڤ، ئەردۆگان ب ڤێ بەربەریەتا خوەیا ئیرۆ رادەستی رەوشا کەتن و کوولەتیا هەستێن خوەیێن کورە بوویە، چونکو ئەڤ رەنگە مرۆڤ ژ بلی دەنگێ مرنێ، چ دەنگێن دی نا بهیزن. ئێدی ئەڤ تۆندوتیژیا ئەردۆگان دکەت ب خوە، “رەڤینە ژ ئازادیێ”. لەورا ئەڤ داگیرکەرێن گەلێ مە، ئەم نەچارکرینە بەرخوەدانێ بۆ خوە وەک بهایێ ئازادی و ژیانێ ببینین، چونکو هوشی منە ـــ Hồ Chí Minh، ژ هەروە نە گۆتیە: “ژ ئازادیێ ب روومەتتر تشتەک نینە”( ). رەواتی و دوورهێلیا سیاسی مە نەچار دکەت، ئەم ئیرۆ بەرخوەدانێ بکەینە پرۆژێ پاراستنا پیرۆزیا ئاخێ. ئێدی بهایێ بەرخوەدانێ، جهێ هەر تشتی گرتیە، لەورا ئیرۆ شەرڤانێن مە ل حەجا وەلاتێ رۆژێ “کۆبان و عەفرین”ێ شەهید دبن. ب ڤێ یەکێ، ئەم ب بەرخوەدانا خوە زالی سەر مرن و ژیانێ دکەین، چونکو ژیانا مە، وەکهەڤیا ماف و ئازادیا مەیە. ئەم ب بەرخوەدانێ، مۆرالا هشمەندیا خوە گەرم دکەین و ژ بۆ پاراستنا وەلاتێ خوە، هەمبێزا سێکوچکا “بەرخوەدان، ئازادی و روومەتی” دکەین، چونکو بوونا مرۆڤی ب خوە ئازادیە. ب راستی، تەڤ گەلێن جیهانێ قووناغەک ژ قووناغێن رزگاری و ئازادیێ، ب بەرخوەدانا چەکی و هزری وەک بەرەڤانیا ژ ئاخێ، سەرخوەبوون و روومەتێ دیتیە. ئێدی بەرخوەدان ب خوە، کەلەپوورەکێ گەلێن بندەستە، لەورا دیرۆکا مرۆڤاتیێ ژ نموونێن بەرخوەدان و عەگیدیێ یا پر و سەرهەڤە.
تشتێ ئەز دخوازم ل داویێ بێژم :
١. دبیت ئەڤ زێدەگاڤیا پوتین ل سەر ئوکرائینا کری، ژ فشارێن دورپێچیا ناتۆ بیت، بەلێ ئەو زێدەگاڤیا ئەردۆگانێ هۆڤ ل سەر رۆژئاڤا کری، هیچ ئارگۆمێنتەک، ژ دەرڤەی بنبرکرنا کوردان نەبوویە/ نینە. تشتێ حنێر بۆ من، هندێ خەلکێ مەیێ کورد “شرۆڤەکار، مەدیاکار، فەیسبۆک و…”، مژوول و دلسۆزیا خوە ل هەمبەر خەلکی ئوکرائینا دیار دکەن، خوە هند ل هەمبەر سەربرینا خەلکێ کۆبان و عەفرینێ نەبوویە!
٢. ئەو خوەنیشاندانێن سەدان هزاریا خەلکێ ئورۆپا/ رۆژئاڤا ل هەمبەر پوتین/ رووسیا کرین/ دکەن، ژ دەرڤەی راسستی و نازیەتێ واتەیەکا دی نەبوویە/ نینە، چونکو ڤان خوەشمرۆڤ و مرۆڤدۆستان ل هەمبەر هۆڤێتیا ئەردۆگانی ل سەر رۆژئاڤا کری، چ ب رێکا داعشێن خوە/ کۆبانێ و چ ژی ب رێکا جاشێن خوە/ عەفرینێ کری، نەبوویە/ نینە! ما گەلۆ ئەڤ مرۆڤدۆستێن ئورۆپی/ رۆژئاڤایی ل کودەرێ بوون؟! ئەڤە پرسیارەکە د گەردەنا خاپاندنا گەلێ کورد و وژدانا خەلکێ ئورۆپی/ رۆژئاڤا دا دمەلسیت!
