شەبان مزوری
من دڤێت بێژم کو گەلەک ژ مە کو خوە کەسانێن هشیار دوزانن و بسپور د گەلەک بیاڤێن ژیانێ و هەول د دەین کو تێکەلی شین و شادیێن خەلکێ خوە بین، د سەردەمەکێدا کو دڤێت بابەت و گوتن کورت و پوختەبن، لێ بمن کەسەک نە شیایە وەک سەحەر هاجانی رەوشا مە دی سێ پەیڤادا پێناسە بکەت. پێناسا سەحەر هاجانی بمن بواتا خوە پێناسەک فەلسەفی یە لێ جودا بون ژ فەلسەفێ پێویستی ب رونکرن و شلوڤەکرنێ نینە چونکە هەرکەس زۆر بئاسانی تێدگەهیت، کو ئەڤە ژی بسەرێ خوە ماسترین هوشمەندی یە.
ئەم دکارین ناڤێ سێ گوشا سەحەر هاجانی لێ بکەین یانژی پێکوچکا سەحەر هاجانی، دکەڤن دا هاتیە کو وێرانی و ئاڤاهیا مالێ لسەر سێ پێکوچکا یە ( بو کەسێ نازانیت پێکوچک چیە. کوچک دگوتن ژبو جهێ خوارن لسەر دوروستکرن، لێ کوچکێن دەمکی ژ سێ بەرا دوروست دکرن و ژ هەر بەرەکیرا دگوتن پێکوچک ). ڤان هەرسێ پێکوچکێن سەحەر هاجانی پێویستی لسەر راوەستانێ و ڤەکولینێ نە. مللەت نینن یەک ژڤان پێکوچکا نە ژیا بیت لێ بمن ئەستەمە مللەتەک هەبیت وەک مللەتێ کورد بو دەمەک درێژ و دیەک دەمدا لگەل ڤان هەرسێ پێکوچکا بریت یتانژی ژیان کربیت.
وێرانی
بباوەریا من پێویستە ئەم مەبەستا خوە ژ پەیڤا وێران زەلال بکەین، ئانکو تێگەها مە بو ڤێ پەیڤێ؟ پەیوەندیا وێرانیێ و تاوانێ؟ ئەز دو خوازم لڤێرە راشکاوانە بێژم ئەڤا ئەز دنڤیسم تێگەه و باوەریا منە و پێویست ناکەت بو کەسەک دی یا دوروست بیت.
هەر تشتەکێ هەی لسەر رویێ ئەردی فورمەک سروشتی یان دەستکردە هەیە، گوهارتنا ڤێ فورمێ وێرانیە. مروڤاتیێ بدرێژیا مێژویا خوە هەولدایە سروشتی وێرانکەت وەک نمونە ( رێک و رێبار، چاندن، بەنداڤ، تونێل….هتد نمونە زۆرن ). لێ ئەڤ وێرانکرنە، ئانکو ئەڤ گوهارتنا فۆرمێ سروشتی بو مروڤا دکەڤیتە دوارێ چاککرنا خوەشگوزەرانیا مروڤان دا، لەوما ناکەڤیتە دچارچێوێ تاوانێ دا، راستە دبیت پرانیا جاران ئەڤ وێرانیەژی بزیانا بەشەک گیانەوەرێن دی بدوماهیک بێت.
لێ بمن سەحەر هاجان مەبەستا وی وێرانیا تاوانە. بمن وێرانیا تاوان هەمی جورە کار و بزاڤەک ژ بو تێکدانا فۆرمەک سروشتی یان دەستکری کو د ئەنجامدا بەشێ هەرێ مەزن ژ جڤاکێ زیانێ ژێ دبینیت و بەشە هەرێ بجویکل سودمەند بیت. لەوما هەڤبیرم لکگەل سەحەر هاجانی کو ئەڤە نیف سەدەک زۆرترە ئەم دنالین ژ وێرانیا تاوان کو بەشەک مروڤا لگەل مە دکەن.
پاشکەفتن
پاشکەفتن چیە؟ مروڤ دشێت پێناسە بکەت یان نە؟ نیشانێن پاشکەفتنێ چنە؟ ئایا بەراوەردی کرن پیڤەرە بو پاشکەفتنێ؟ ئایا هەر گورانکاری بەرەف باشتر دکاریت ببیتە رامانا پێشڤەچونێ؟ بمن زۆر گرنگە کو مروڤ تێگەها پەیڤا بزەلالی رابگەهینە ژبو لکەسێ بەرامبەر تێکنەدەت ئارمانج ژ گوتنێ.
پاشکەفتن مە زۆر جورە هەنە، بو نمونە بەشەک ژمروڤا ژ زکماکی ژ ئەگەرا نەخوەشیەکێ یانژی کارتێکرنەکا فیزیکی ژ دایک دبن پاشڤەمای، لڤێرە هەلبەت مەبەستا من ژ لایێ مێژیڤە نە فیزیکیڤە. بەشەک دی ژ مروڤا ژ ئەگەرێن رویدانێن سروشتی، رویدانەک فیزیکی یانژی بمەبەست سەرئەنجاما کارەک نە مروڤانە وەک ئاشکەنجەدان، ژەهردان پاشدکەڤن. لەوما دڤێت ئەم دو تێگەهێن ڤێ پەیڤێ ژێک جودا کەین، پاشڤەمای و پاشخستن.
بمن پاشڤەمان تشتەکێ ژ دەرڤەی پێچێبون و داخوازیا مەیە. ئەڤ رەنگێ پاشڤەمانێ دکەڤیتە دچارچێوێ سروشتیدا، مروڤ تەنیا دکارە بهاریکاریێن جودا بەشەک ژێ رەوشا کەسێ پاشڤەمای بگهورە ژبو ژیانێ برەنگەک باشتر بکە.
پاشخستن تشتەکە بزانین و ئارمانج ژ لایێ کەسەکی یان گروپەک مروڤا تێ کرن ژبو بەردەوامیا دەستهەلاتداریا خوە لسەر گروپەک مروڤا هەر چەند بشێن بو دەمەک درێژتر. ئەڤ کەسانە یان گروپە هەردەم هەولددەن پاساوا بو کارێن خوەیێن چەوت ببینن برێکا بەراوردکرنا رەوشا تاکە کەسی، خێزانێ و جڤاکێ بەری سەردەمێ خوە لگەل سەردەمێ دەستهەلاتا خوە. وەک نمونە بەرێ چەند قوتابخانە، زانکو، نەخوشخانە، رێک و پر، ئاڤاهی، داهاتێ خەلکی و نوکە چەوایە. بمن ئەڤە ماسترین چەواشەکاریە.
یەک ژ پیڤەرێن تەندوروستێن پێشڤەچونا جڤاتەکێ بەراوەردکرنە لگەل جڤاکێن دن یێن د هەمان رەوشێ دا دژین، چونکە بەشەک ژ گوهارتنا د جڤاکێ دا دکەڤیتە ناڤ پروسێسا سروشتیا جڤاکێ. مروڤ زۆر دبن لۆبەرامبەر باژێر مەستر دبن، قوتابخانە زۆرتر دبن، رێک و بان زۆرتر دبن…..و هتد، لێ پرس لڤێرە ئەوە ئایا چەند ئەڤگوهارتنە رەنگەکێ تەندوروست بخوەڤە دبینە؟ چەند زەمین خوەشکەرە کو پروسێسا دینامویا جڤاکێ بهێز دکەت تا بکاریت بگەهیتە جڤاکێن رێزا پێشین، چەند دکارە ببیتە هەڤرک لگەل وان دا، نەک لگەل جڤاکێن پاشخستیڤە؟
بمن سەحەر هاجانی ئاشکرا دبێژیت هەمی بزاڤ، چالاکی و قوربانیێن مە ژبو وێ بون کو ئەمژی بکەڤینە رێزا جڤاکێن پێشکەفتی د هەمی بوارێن ژیانێدا. لێ سەرئەنجام وەسا نیشان ددەن کو بەرەڤاژی هیڤیێن سەحەر هاجانی و گەلێ کورد بگشتی ئەم ژ پاشکەفتنێ هاتینە پاشخستن. واتە ئەگەر ئەڤا هاتی کرن و تێتە کرن لژێر ناڤێ رزگاری، ئازادی، سەرخوەبون، پەشڤەچون، خوەشگوزەرانی……هتد، نەبا و ئەم بەردەوام ژیاباینە د پاشکەفتنەک سروشتیدا دا ئەڤرو رەوشا مە گەلەک باشتر بیت.
سەحەر هاجانی زۆر جوان شوینا ئازادیێ کویلەکرنا خەلکێ جوان دەستنیشان دکەت دەما دبێژیت ئەم بەنیێن بابێ کەسێ نینین، ئەم بەنیێن خودێینە؟ ئەڤ رستە بسەر خوە هەژی سەدان لێکولینا یە. سەحەر هاجانی گەلەک راست دبێژیت، سەردەما نفشێ من و سەحەر هاجانی و گەلەک نفشەن دی، دەما دهاتین سەر دونیایێ تەنها ئەم دەیندارێن خودێ بوین بروژی و نڤێرا، لێ کەسێن ئەڤرو ژ دایک دبن دەیدارێن خودێ و بەنیانە، وتاە نە وەک بەنیێن خودێ بتنێ نە بەلکو بەنیێن هندەک مروڤاژی نە، و ئەڤەیە پێکوچکا سێیێ یا سەحەر هاجانی لدوف خوە تینە کو ئەوژی پەشێمانی یە.
پەشێمانی
ئەز بخوە پەشێمانیێ دبینم وەک تەمەن کورت کرن، بمن پەشێمانی واتە هەلگرتنا قەزمەی و مەربێلکێ یە و دەستپێکرنا کولانا گۆرێ کەسێ پەشێمان بدەستێن وی. لەزا کولانا گۆری گرێدای دژواریا پەشێمانیێ یە، ئانکو چەندین زۆر پەشێمانیەک مێژیێ مروڤی مژویل چەندین بلەزتر گۆرێ خوە دکولین و دکەڤین ناڤدا.
زانستی سەلماندیە کو بێگومان تەندوروستیا مەیا دەرونی و جەستەیی پێکڤە گرێداینە و کارتێکرنا بارێ دەرونی لسەر تەندورستیا جەستەیی زۆر پتر ژ تێکچونا تەندوروستیا جەستەیی لسەر تەندوروستیا دەرونی.
پەشێمانی بخوە برینەک دەرونیە و راددا ماندیکرنا مێژیێ مروڤی گرێدای مەزنیا وێ برینێ یە. ئەڤ برینا دەرونی کۆنسنتراسیونا ( تەرکیز ) تێکددەت، مروڤ نکارە کارێن خوە ددەمدا ئەنجام بدە، خەوا مروڤی تێکدچیت، ترس لسەر مروڤی زال دبیت، مروڤ زۆر هەستیار دبیت، ژبو تشتەک بەر نەکەفتی کێشا دوروست دکەت، کۆنترۆلێ لسەر گوتنێن خوە و لەشێ خوە ژدەست ددەت، دێ بینی بەرسڤا بەڤلێن خوە بگوتنێن رەق ددە و زۆر بئاسانی دەست دبە بو کو بوکسەکا، کێرکەکێ، بەرەکی یانژی تەلقەکێ لکەسێ هەمبەر خوە بدە. ئانکو بکورتی دکارە رۆژانە توشی گرفتاریێن جڤاکی بیت و زۆر بونا هورمونێن سترێسێ و ئەڤ هوکارێن مە لسەری لسەر ئاخفتین دبنە ئەگەرا رەشبینیێ، بلند بونا فشارا خوینێ، بلند بونا شەکرێ، ژ خوە خراب لەش بێهنا خوە ڤەنادەت و دبیتە ئەگەرا ماندیبوێ و بێهێز یە. ڤان هەمیا ئەم بدەین سەرهەڤ دێ زانین کانێ تەمەنێ مروڤی چەند کورت دبیت.
پەشێمانی برینەک دەرونیە وەک من گوتی، ئەڤ برینە ژ هندەک کار و رەفتارێن کەسەک یان کومەلەک مروڤا دکەت کو مروڤی چاڤەرێ نە بو وی،وێ یان وان. دخوازم بوچونا خوە لسەر رەنگێن پەشەمانیێ بێژم لدەف مە مروڤا.
یەکەمین پوشمانیێ ژ کارەک یان رەفتارەک کو مروڤی ئەنجام دای. دبیت ئەو تشت بخوە کارڤەدانەک بیت لەوما مروڤ زوی پەشێمان دبیت و نابیتە ئەگەرا هیچ برینەک دەرونی بوب دەمەک درێژ. بەشەک دی پەشێمانی کو کارتێکەرترە دەما مروڤ ب ئارمانج پاک کارەکی یان رەفتارەکێ دکە و سەرئەنجام نە باش دەردکەڤن. ئەڤ جورە پوشمانی برینەک دەمدرێژ دوروست دکە.
دویەمین پوشمانی ژ بەشداری کرن دکارەکی بنیازەک پاک یانژی هاریکرنا کەسەکی یان کۆمەکێ و پشتی دەمەکی مروڤ هەست بتاوانێ بکەت دەما ئەڤ کارە یان هاریکاریا کو کری ببینیت بویە ئەگەر بو کار و رەفتارێن چەوت یێن ئەوی کەس یان کۆم پێرادبیت. ئو بمن ئەڤ پوشمانیە یە کو سەحەر هاگانی دبێژیت. هەلبەت سەحەر هاجانی وەک مە گەلەکا چاڤەرێی هیڤیێن دی هەبو لژیانێ، ئەستەمە مروڤ ئاش ببیت لگەل خوە دەما مروڤ ببینیت هەمی رنج و ماندیونا مروڤی بو کارەکی بدلسوزی و دلپاکی کری ببیت ئەگەرا ئازاردانا مروڤی بخوە.
بکورتی و بکوردی دبێژم سەحەر هاجانی موخابن ئەم لدوف بێهنا گوشتی چوین بسەر داخکرنا کەرا هەلبوین؟
