شەبان مزوری
ئەڤرو ٨٨ سالیادا دامەزراندنا پارتا کومونیستا عیراێ یە کو ل ٣١ ئادارا ١٩٣٤ بو. پارتا کومونیستا عیراقێ وەک هەمی پارتێن چەپرەو ڤەرێژا دوروستبونا یەکێتیا سوڤیەت بو، کو پشتی شەرێ جیهانیێ یەکەمین ب رێبەریا لێنین. دابەشبونا جیهانێ لسەر دو بلوکێن ئیدولوژی، ژ لایەکی کاپیتالیزم ژ لایێ دی سوسیالیسم. کۆلونی کرنا بەشەک هەرێ مەزن ژ وەلاتێن ژێرا دبێژن جیهانا سێ ژ لایێ وەلاتێن کاپیتالیسم ڤە ل ئەمریکا باشور، ئاسیا و ئەفریقا بو ئەگەرا دوروست بونا بزاڤێن جودا جودا ژبو رزگار بون ژ وەلاتێن کولونیال. من ئەڤە بو ئەگەرا بەربەلاڤ بونا هزر\ێن چەپرەو بلەز دناڤا ڤان گەلان دا.
گەلێن خوە ددین چەوساندی هەما بێژە پرانیا وان تەنها رێکا رزگاریێ د ئیدولوژیەتا چەپ را ددیت. ئەگەر ئەم تەماشەی دیموگرافیا پارتا کومونیستا عیراقێ بکەین ب زەلالی دبینین پێکهاتا وێ ژ عیراقیێن ژبلی چەوساندنا کولونیالی، هەست بچەوساندنا ناڤخویێ دکر. کوردا خوە ددیت هاولاتی پلە و پشتی عەرەبا، عەرەبێن شیعە خوە ددیت هاولاتی پلە دو هەمبەر عەرەبێن سوننە، سابیئا خوە ددیت هاولاتی پلە دو هەمبەر بوسرمانا، ئێزیا خوە ددیت هاولاتی پلە سێ هەمبەر ژلایەکی عەرەبا وەک نەتەوە و هەمبەر کوردێن خوە ژ لایێ ئولیڤە، ئاشوری، کلدانی، سریانی دیسان خوە ددیت هاولاتی پلە سێ ژ ئگەرا نەتەوی و ئولیڤە. بێگومان هوشمەندیا فێئودالیزمێ ژی کارتێکرنەک بەرچاڤ هەبو د ستروکتورا جڤاکا عیراقێ دا بهەمی پێکهاتێن خوە.
ئەڤ موزائیکا ع؛یراقێ بزەلالی لناڤا پارتا کومونیستا عیراقێ جهگیر ببو، لەوما ژ عەرەبا پرانیا کومونیستا شیعە، سابیئە، کریستیان، ژ کوردا پرانی ئێزدی، کاکەیی، یارسان و شیعە بون. ژ ڤان هەمی پێکهاتا خەلکێ چەپ پرانیا وان ژ تاخا هگەژار بون. دبە پرسەک رەوا دەرکەڤە گەلو بوچی ئەڤ خەلکێ جودا کومبون لژێر چەترا کومونیسمێ؟
گومان نینە پەیمانا ئاشتیا برێست کو لێنین لگەل پۆلەندا کری و سەرئەنجاما وێ پۆلەند ئازاد بو ژ داگیرکەریا روسیا ژ لایەکی و ژ لایەکێ دن دوروست بونا چەندا کومارێن تازە، هەرێمێن فیدرال، ئوتونومی و رێڤەبەریێن سەربخوە بو پرنیا نەتەوا لناڤ روسیا قەیسەریا بەرێ، بو ئومێدەک ژبو پرانیا خەلکێ بهەررەنگەک و ژبەر هەر ئەگەرەک هەستا چەوساندنێ کربیت. ڤان گەلان نمونا چارەسەریا خوە د نمونا سۆڤیەت دا ددیتن.
پرانیا کوردێن مە یێن کەفتینە ناڤ رێزێن پارتا کومونیستا عیراقێ کەسێن فاما و ئاگادار بون، خوەدان هوشمەندیەک بهێز بون. وان جهێ خوە دناڤ پارت و لایەنێن کوردیدا نە ددیت. کورد کومونیست پرانیا سەرکردێن پارتێن لژێر ناڤێ نەتەوی وەک نوینەرێن چینا فودالا پاشڤەمای ناسدکرن، بێگومان ڤێ بوچونێ راستیەک خوە هەیە دهەمان دەمدا نەبونا بەرنامە و پلانەک زەلال ژ لایێ رێکخستنێن نەتەویڤە بو ئەگەر کو هەما بێژە هەمی کوردێن پیچەک دونیابینی هەی بەرەف پارتا کومونیستا عیراقێ ڤە بچن.
بهەزاران کەسێن زانا، ژێهاتی، چاڤنەترس و خوەبەخش ژیانا خوە گوری ئینتەرناسیونالا جیهانی کرن، چەپێن نەتەّەن داگیکەرێن کوردستانێ ئەڤ کوردە ژ هەمی ناسنامەکا وا یا نەتەوی دور خستن، ئەڤ کوردە گەهاندنە وێ قوناغێ کو بو خوە بشەرم بزانیت کوردە ژبو نە ئێتە تاوانکرن ب شوفینیزمێ. بباوەریا من ئەگەر ئەڤ قەهرەمان و زانا شوینا بدرویشمێن ئیتەرناسیونالێ هاتین خاپاندن، خەباتا خوە لناڤ گەلێ خوە کربا و بلا بدەستێ کوردێن فوئودال هاتبان کوشتن و ترورکرن لێ ّە ذەمە بەرهەمە خەباتا وان دا مینیت و بسەدان هەزار کورد دا رێکا وان شوپینن. موخابن ئەڤرو بلاواز بون و هەما بێژە نەمانا پارتا کومونیستا کوردستانێ یانژی یا عیراقێ ئەڤ جانگوریێن کورد هاتن پشتگوه خستن و ژبیر کرن.
پشتی داگیرکرنا سوڤیەت بو ئەفگانستان سالا ١٩٧٩ ئەومریکا و تەڤایا بلوکێ دژی سوڤیەت ئیسلام بکارئینا ژبو لێدانا سوڤیەت ل ئەفگانستان. ب ملیارا دۆلار هاتن تەرخانکرن ژبو شاندنا گنجێن بوسرمان لژێر ناڤێ شەرێ دژی خوەدێ نەناسا ژ سەرتاسەری جیهانێ. شەرێ دژی سوڤیەت ل ئەفگانستان بهەزارا بانکواز و تەروریست لسەرتاسەری جیهانێ پەیداکرن، پشتی سوڤیەت ژ ئەفگانستان دەرچوی سالا ١٩٨٩ پرانیا ڤان چەکدارا ڤەگەریان وەلاتێن خوە و بونە بەلا سەرە وان لایەنا یێن ئەو دوروستکرین. دڤێ رەوشێدا ئیسلامیزم وەک رەوتەک سیاسی بهێز و بەربەلاڤ بو ل وەلاتێن بوسورمان لێ هەین.
ژ لایەکێ دن ڤە هاتنا خومەینی بو سەردەستهەلاتێ ل ئیرانێ سالا ١٩٧٩هەڤ دەم بو لگەل داگیرکرنا سوڤیەت بو ئەفگانستان، ئەڤەژی بو فاکتەرەک دن ژبو دوروست بونا ئیسلاما سیاسی و یەکەمین پارتا کوردی لژێر ناڤێ ئیسلامێ عەبباس شەبەک لگەل بگەشەک ژ کوردێن مەیێن مشەخت ژ سالا ١٩٧٥ لئیرانێ دوروست کرن، پشتی وان چەندن پارت، رێکخستن و گروپپێن ئیسلامی دوروست بون، دوماهیک هێز یەکگرتوی ئیسلامی کوردستان بو لسالا ١٩٩٤.
بو من وەک کەسەک چاڤدێر بموخابنیڤە دبێژم کو بهەزاران کوردێن مەیێن خوەدان پێچێبون و ژێهاتی وەک چەوا چەپێن داگیرکەرێن وەلاتێ مە لژێر ناڤێ ئینتەرناسیونالێ ژبو مەرەمێن خوەیێن نەتەوی بکارئینان، بهەمان شێوە هێضن ئیسلاما سیاسیا داگیرکەرێن وەلاتێ مە، کوردێن مەیێن ئیسلاما سیاسی لژێر ناڤێ ڤەگەراندنا خیلافەتا ئیسلامی، هەڤخەمیا بوسرمانان، نە بونا جودایێ لناڤبەرا نەتەوێن جودا دا د ئیسلامێ دا، گەلەک باش تێنە بکارئینان ژ لایێ نەتەوێن داگیرکەرێن وەلاتێ مە ڤە ژبو بەردەوام کرنا داگیرکرنا خوە. ئەڤێ ئیسلاما سیاسی ئەڤ بەشە کوردان یانژی پرانیا وان وەلێ کرن کو داخوازیا ئازادیا کوردستانێ ببیتە کوفرەک مەزن.
سلاڤ ل گیانە هە کوردەکێ جانگوری بیت لژێر هەر چەترەک ئازادیا خوە دیت بیت، هەیا ئەگەر ساویلکەژی بیت.
بکورتی و بکوردی ئەز دەنگێ خوە دگەهینمە هەمی کوردێن دناڤ ئیسلاما سیاسی دا و دبێژم قوربان بلا بەس بیت کو هەرکەس بو خوە بکەت و ئەم ژی بو خەلکی بکەین. کوردبونا تە چەوا نە شانازیە چونکی تە نە هەلبژارتی یە، وەسا نە کرێتی یە کو کەسەک بو تە بکوفر و شەرم بزانیت خوەدی دەرکەفتنا تە ل کوردینیا خوە.
